مطالب معماریمعماری جهان

معرفی معماری دنیای شرق (معماری ژاپن )

معماری ژاپن

مجمع الجزایر ژاپن که در فراسوی کرانه های شرقی قاره آسیا قرار دارد . این مجمع الجزایر مشتمل بر چهار جزیره اصلی و تقریبا 3900 جزیره کوچکتر است . هنشو ، هوکایدو ، کیوشو ، شیکوگو چهار جزیره اصلی این کشور هستند .
معماری در ژاپن هم مانند چین از گودال های ( چاله ) اولیه آغاز می شود و ساختمان های ساده با بام کاهگلی و بر روی پایه های خیزرانی محدود می گردید . معماری این سرزمین قطعا بایستی همگون با اقلیم آن باشد که چیزی امری صورت گرفته است ، یعنی وجود جنگل های بسیار و همچنین بارش دو عامل هستند که نقش اساسی در معماری ، به ویژه استفاده از مصالح داشته اند ، کاربرد چوب به عنوان مصالح اصلی و ایجاد سقف های شیب دار در مقابل باران های سیل آسای آن سرزمین حائز اهمیت است .
معماری ژاپن پیوندی عمیق و منطقی با طبیعت برقرار کرده است . تقریبا تمام مواد ساختمانی ریشه گیاهی دارند . آب و هوای مرطوب ژاپن و درجه حرارت آن جا باعث شده که 90 درصد جزایر ژاپنی تحت پوشش گیاهی قرار گیرند . الوارهای گونه های بخصوصی همانند گیاهان مخروطی همچون صدر ، کاج ، سروصنوبر برای ساخت اسکلت و استخوان بندی ساختمان و از درختانی برگ ریز چون : بلوط ، شاه بلوط برای تزیینات منزل در معماری سنتی استفاده می شده است .
کاغذ ساخته شده درخت توت برای کاغذ درهای کشویی ( شوجی ) مورد استفاده قرار می گرفت . چوب خیزران برای دیوارهای خراطی شده که روی آن را ترکیبی از خاک رس ، ماسه و کاه فرا می گرفت . بوریا ( کف پوش ) تاتامی مهم ترین کف پوشی بود که از پوشال برنج کوبیده شده و در درون بوریا بافته شده از نی قرار می گرفت ، به کار می رفت .
از سنگ در پی و پایه ستون های چوبی استفاده می کردند . از گل رس استفاده های فراوانی می شد ، علاوه بر کاربرد در روکش دیوارها ، برای ساخت یک نوع کاشی جهت سقف نیز مورد استفاده قرار می گرفت .
همانطوری که اشاره گردید معماری ژاپنی دارای انواع معابد ، قصرها ، مقابر ( آرامگاهها ) و منازل شخصی است . معماری خانه ژاپنی ویژگی خاصی دارد و در کنار آن معماری معابد از جمله بودایی و شینتو هم دارای اصول و قواعد مخصوص به خود هستند . با ورود آیین بودا در سال 552 میلادی بسیاری از سنت های کهن ژاپن ، از هم گسست . و اکثرا هنرهای ژاپنی با هنرهای چینی درهم آمیخت ، به ویژه در معماری این اتفاق چشمگیر تر است .
معابد بودایی : با ورود آیین بودایی خود به خود معابدی هم برای این دین پدیدار شدند و معماری بودایی ژاپنی چنان از مدل های چینی پیروی کرد که سبک گمشده دوره تانگ را می توان از برای مجتمع های معابدی مانند هوریوجی بازسازی نمود . از طرفی با قبول آیین بودا ساختن تپه های تدفین از میان رفت و معابد جای آن ها را گرفت . زمین ساختمانی این معابد را طوری انتخاب می کردند که معبد از جهان دنیوی متمایز باشد . اما در عین حال آن ها را نزدیک محل اقامت مردم می ساختند ، تا آن ها به راحتی بتوانند به معابد رفت و آمد کنند و ساخت معابد بیست سال وقت لازم داشت مانند ( هوریوجی ) در جنوب غرب نارا و در نزدیکی « ایکاروگا » میتوان نام برد .
در دوره های بعدی طراحی معبد طوری بود که نخست فضای آن بزرگ تر باشد و دوم تندیس بودا طوری در وسط قرار گیرد که عبادت کنندگان بتوانند دور آن حلقه بزنند . از سری کارهایی که در این جا انجام شد ، بام های دولایه است به طوری که بام حقیقی در زیر بام دوم قرار می گرفت .

در اواخر قرن دوازدهم میلادی دو نوع سبک جدید معماری معابد رواج یافت .

1- ذن شویو 2- تنجیکویو . سبک سنتی ژاپنی ساخت معبد به عنوان « وای یو » شناخته شد و به تدریج فاصله میان سه سبک مزبور از بین رفت ، و بعد ها می توان ترکیبی از سه سبک را دید . برای مثال ویژگی معماری سبک ذنشویو عبارتند از : ظرافت ساختمانی ، ستون های دور معبد ، ایجاد یک پنجره یا قاب چوبی .
این وابستگی ژاپن به چین در طی سده های هفتم و هشتم به نقاشی و پیکر تراشی محدود نمی شود . معماری بودایی چنان از مدل های چینی پیروی می کرد که سبک گمشده دوره تانگ را می توان از روی مجتمع های معابدی مانند هوریوجی یا تودای جی که هنوز در ژاپن پابرجا ایستاده اند بازسازی کرد . کوندو ( تالار زرین ) متعلق به هوریوجی ( تصویر 118 ) که به اندک زمانی پس از سال 670 میلادی مربوط می شود ، یکی از کهن ترین بناهای چوبی جهان است . این ساختمان با آن که متناوبا تعمیر و تا حدودی دستخوش تغییر شده است ( رواق سرپوشیده ورودی در سده هشتم ، و نرده های طبقه فوقانی در سده هفدهم بر آن افزوده شده اند ) ، سبکی و شناوری مختص سبک تانگ آغازین در چین را حفظ کرده است .
تصویر 118 – کوندو ( تالار زرین ) ،هوریوجی ، دوره آسوکا ، سده هفتم م.
تصویر 118 – کوندو ( تالار زرین ) ،هوریوجی ، دوره آسوکا ، سده هفتم م.

معابد شینتویسم

برای مشاهده ساختمان ژاپنی به معنی اخص واژه باید به مرقد های شینتو یعنی دین بومی مردم ژاپن مراجعه نمود . ( شینتو یا « طریقت خدایان » بر عشق به طبیعت ، خانواده ، و مخصوصا خاندان حاکم در مقام اعقاب بلافصل خدایان استوار بود . آیین شینتو که ماهیتی فوق العاده ناسیونالیستی داشت ، با شکل های نمادین مجسم می شد و شبیه سازی تصویری را ممنوع می دانست ) . این مرقد ها به شیوه معمول ، هر بیست سال یک بار نابود می شدند و رونوشت هایی برابر با اصل به جایشان ساخته می شدند ؛ این روند از سده سوم میلادی تاکنون پیوسته چون مرفد ایزه ( تصویر 119) ، روش اولیه ساختمان مزبور با دقتی بسیار زیاد ، بازسازی شده است . این مرقد که بزرگترین مرقد آیین شینتو است ، زمینی به مساحت 50 در 115 متر مربع را در بر می گیرد و با چهار پرچین متحدالمرکز حصاربندی شده است . شودن یا بنای اصلی مرقد ، روی پایه بنا شده و بام کاهگلی دارد . ستون های جسیم طلایی رنگ ، که یک زمانی تنه های بزرگ درختان سرو بودند ، و بدنه یا دیوار از همان چوب ، به قدری صیقل خورده اند که به سطوحی بی نقص تبدیل شده اند و رنگ و بافتشان تضادی دلنشین با شن های پخش شده در حیاط این حریم مقدس به وجود آورده اند . بام کاهگلی ، با شیوه اختصاصی هنرمند ژاپنی ، از یک عنصر کارای ساده به عنصری تغییر شکل داد که زیبایی کل بنا را تابع خود کرد .( تصویر 120)
تصویر 119 - ژاپن – شودن – بنای اصلی مرقد ایزه – نمونه اولیه سده سوم میلادی – بازسازی شده در سال 1973 (این بنا بزرگترین مرقد آیین شینتو ( طریقت خدایان ) در ژاپن است ) .
تصویر 119 – ژاپن – شودن – بنای اصلی مرقد ایزه – نمونه اولیه سده سوم میلادی – بازسازی شده در سال 1973 (این بنا بزرگترین مرقد آیین شینتو ( طریقت خدایان ) در ژاپن است ) .
کاهگل که در مراحل مختلفی دود داده می شد ، به صورت بسته هایی ، لایه لایه و با احتیاط روی همدیگر قرار می گرفت و تعداد لایه ها از سمت قرنیز به سمت دیرک افقی بام کاسته می شد . آن گاه کل سطح کاهگل را صاف می کردند و خط کناره نمای متغیر ملایمی به دست می آوردند . سپس خط پشت بام ، با استفاده از عناصر تزیینی که سابقا از اجزای ساختمان بودند – چیگی یا تیر عمودی در نقطه تلاقی شیروانی ها ، وزنه های چوبین استوانه ای که عمود بر دیرک افقی نصب می شدند – بالاتر برده می شد . تکرارها و پژواک های بخش های مختلف بنای اصلی و بناهای وابسته به آن ، پژوهشی آرام در عرصه شکل موزون به شمار می روند . این مرقد ، در محیط طبیعی اش ، بیان خلوص و وقاری است که بر سادگی فوق العاده تناسب ها ، بافت ها و شکل های برگزیده شده معماری تاکید می کند .
تصویر 120 – نماهای خانه شودن در معابد ژاپنی .
تصویر 120 – نماهای خانه شودن در معابد ژاپنی .

معماری مسکن ( خانه ژاپنی )

خانه ژاپنی – اعم از متواضعانه یا خود نمایانه – تا همین اواخر مطابق اصول ساختمانی و هنری مورد بحث درباره مرقد شینتو و چایخانه مراسم چای خوری طراحی می شد . مسکن ژاپنی ، تقریبا همیشه ، ارتباطی فشرده با زمین اطرافش دارد و در هر جا که میسر باشد در داخل یک باغ حصار بندی شده با پرچین های خیزرانی ( که یک عنصر زیبایی آفرین است ) قرار داده شده است ، و بدین ترتیب ، حتی در شلوغ ترین محیط ها ، گونه ای احساس خلوت و صمیمیت به ساکنانش القا می کند . یکنواختی و هماهنگی تناسب ها با استفاده از زیرانداز ( تاتامی ) سنتی به عنوان واحدی برای ابعاد اتاق ها تامین می شود ( تصویر 121 ) .
این ساختمان ، اساسا از چند تیر عمودی تشکیل می شود که بام را روی خود نگاه داشته اند . دیوارها ، به جای آن که نقش نگاه دارنده دانسته باشد به صورت تیغه های چوبی در آمده اند و کشویی حرکت می کنند – رو به بیرون یا از یا اتاق به اتاق دیگر باز می شوند . با فضا به عنوان چیزی پیوسته ولی قابل تقسیم به اجزای هماهنگ رفتار می شود – این تصویر ، تئوری معماری غربی را دستخوش تحولی انقلابی کرد . اقتباس از سنت های صنعتگری طاقت فرسای ژاپنی برای غرب ، از آن دشوارتر است . (تصویر 122)
تصویر121- فضای داخلی یک خانه ژاپنی .
تصویر121- فضای داخلی یک خانه ژاپنی .

اتاق و مراسم چای خوری ژاپنی :

نفوذ آیین « ذن » از مرزهای نقاشی بسی فراتر رفت و در دوره « آشیکاگا » به پیدایش چای خوران ( چایونو ) کمک کرد . این رسم یگانه ، دریچه تازه ای برای عرضه محصولات هنرمندان و صنعتگران ژاپنی و در اندک زمانی بدل نهاد اجتماعی بزرگی شد که در اختیار اشراف قرار گرفت . در باغ های این دوره چایخانه های مخصوص ساخته می شد .
اتاق چای بسیار کوچک طراحی شده بود و سادگی از هر گوشه اش را احساس کرد . حتی نمای بیرونی آن را طوری طراحی کرده بودند که با فضای طبیعی باغ متناسب باشد . غالبا یک راه سنگفرش از میان قندیل های خزه پوشیده سنگی می گذشت و به دری می رسید که در آن جا میهمانان پس از شستن دستهایشان در یک چشمه طبیعی از درگاه کوتاهی وارد می شدند . در آن جا میزبان و میهمانان در کنار هم می نشستند و این اتاق که برای ایجاد احساس صمیمیت مناسب بود . شکلی چهارگوش داشت و تنها شکستگی اش شاه نشین بود که با یک نقاشی تزیین شده بود .
تصویر 122- پلان و مقطع یک خانه ژاپنی
تصویر 122- پلان و مقطع یک خانه ژاپنی

کن ( مدولار فضاهای ژاپنی ) 

در معماری ژاپنی مقیاس یا پیمونی وجود دارد که بر اساس آن ساختمان را بنیاد می گذارند . شاکو واحد اندازه گیری سنتی ژاپن در اصل از چین آمده است . این واحد تقریبا معادل پای ( فوت ) انگلیسی بوده و قابل تقسیم به واحد های اعشاری است . کن واحد دیگر سنجش در نیمه دوم وسطی در ژاپن بود ، این واحد در ابتدا برای فاصله بین دو ستون به کار می رفت . کن اندازه های مطلق و غیر مشروط بود . این واحد نه تنها برای سنجش ابعاد و فضاها بلکه به صورت مدولی زیبا در سازه ، مصالح و نمای معماری به کار می رفت و به آن ها نظم می بخشید .
از دیگر فضاهای معماری ژاپن باید به کوندو یا کندو که تالاری طلایی و از معماری چینی تقلید شده است اشاره کرد و همچنین به کاخ ها و دژهای ژاپنی که معماری در خور توجهی دارند می توان به کاخ ناگویا که در دوره مومویاما ساخته شده اشاره نمود . در پایان باید از پاگوداها هم در معماری ژاپن یاد کرد زیرا از اهمیت خاصی برخوردارند . پاگودا شرقی معبد یاکوشوجی از این نمونه ها هستند .
قلعه ژاپنی کاملا متاثر از معماری بومی و سنتی است . و دژ سفید یکی از این بناها است که در پی سازی آن عمده ترین مصالحی که به کار گرفته شده سنگ است و بنا پنج طبقه است که نمای آن به رنگ سفید اندود شده و به همین دلیل آن را دژ سفید نامگذاری کرده اند .
از دیگر فضاهای معماری ژاپن باید به کندو که تالاری طلایی و از معماری چینی تقلید شده است اشاره نمود و همچنین به کاخ ها و دژهای ژاپنی که معماری در خور توجهی دارند می توان به کاخ ناگویا در دوره مومویاما ساخته شده اشاره نمود . پاگودا شرقی معبد یاکوشوجی از این نمونه ها هستند . ( تصاویر 123 و 124 )
تصویر 123 – نما – مقطع پاگودای شرقی معبد یاکوشوجی .
تصویر 123 – نما – مقطع پاگودای شرقی معبد یاکوشوجی .
تصویر 124 – نمای قلعه سفید در ژاپن
تصویر 124 – نمای قلعه سفید در ژاپن

 

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

code

دکمه بازگشت به بالا