معماری اسلامی

دانلود فایل معرفی مقرنس در معماری

مقدمه :

آفرینشگر مسلمان چه آنگاه که کلمات را به سماعی از عرفان و عشق بر صفحه ی کاغذ می خواند چه آنگاه که پیچ و تاب اسلیمی ها را به تصویر می کشد و چه آن زمان که خشت بر خشت و آجر بر آجر، مناره ای از مسجدی را نا آسمان آبی هدایتگر می شود چشم بر جمال الی دارد.
در هنر اسلامی نیز چون سایر هنرها، یکی از شاخه ها بیشترین نزدیکی را با محتوی و متن دین یافته است. در اسلام معماری پس از خط از چنین جایگاهی بر خوردار است. بر اساس گفته های یورگ گروتر در کتاب زیبا شناختی در معماری، در بسیاری از فرهنگهای شرقی ارتباط کاملاً نزدیکی بین انسان و طبیعت وجود داشته و حتی امروز هم به چشم می خورد که انسان دینمدار شرقی در ارتباطی نزدیک با طبیعت بوده و خود را جزئی از آن می داند.
شاید بسیاری اینگونه بیندشند که آنچه طبیعی است چه از نظر فرم و چه از نظر عملکرد به حد تکامل رسیده است حال آنکه چنین نیست. این اعتقاد به امکان بالاتر از طبیعت رفتن در اسلام به خوبی مشهود است و شاید معراج پیامبر خود تمثیلی بر تلاش و این نتیجه باشد. در هنر اسلامی انتزاع و ساده کردن و نزدیک شدن به محتوای طبیعت که با اجبار دین بر عدم طبیعت گرایی و عیناً سازی مخلوقات الهی همرا است ابزار و بالا رفت سکوی طبیعت است.

مقرنس چیست؟

برای شناخت مقرنس ابتدا باید معانی لغوی آن را دانست. « مقرنس شمشیر بر هیأت نردبان ساخته، در کنزالغه عربی، بنایی که آن را، نقاشی کرده اند، بنائی که طاق و اطراف آن پایه پایه و دارای اضلاع است و به ان به فارسی، آهو پای می گویند.مأخوذ از تازی، بنای بلند مدور و ایوان آراسته و تزئین شده با صورتها و نقوش که بر آن پایه و راه زینه روند، قسمتی از زینت که در اطاقها و ایوانها به شکلای گوناگون گچبری کنند، گچبریهای برجسته بر آستانه خانه چون پای آهو چیز رنگارنگ و نوعی کلاه».
و همچنین آمده است که : کلمه مقرنس با قر و قرناس و قرنیس و قرنیز خیشاوند است و می توانیم بگوئیم چیزی قرنیس دار شده است و این معنی با شکل عنصر تزئینی مورد نظر ما که از تعداد کم و بیش ستوه بر آمده و فرو رفته صورت می گیرد موافق است. یا « کوه هایی که طبقه طبقه و زیز آنها خالی شده و طبقات آن افقی باشد را مقرنس می نامند». اما برای معنی کاربردی آن نیز آمده است.

تاریخ مقرنس در ایران و جهان اسلام

به دلیل عدم دسترسی به اسناد و مدارک کافی متأسفانه همچون بسیاری از از هنرهای شرق؛ اطلاع و تاریخ دقیقی برای مقرنس به عنوان عنصری تزئینی در معماری مشخص نیست. ولی مسلم این است که این هنر نوعی مانند بسیاری از هنرهای شناخته شده و مطرح دیگر در جهان ریشه در خاک کهن ایران زمین داد. مقرنس در دیرباز حتی قبل از زمان هخامنشیان در معماری نقشی گاه فعال و گاه نیمه فعال را بر عهده داشته است.

مقرنس در ایران پیش از اسلام

مقرنس عنصر تزئینی است که حتی پیش از اسلام نیز بوده است اما نبایدد از نظر دور داشت که مقرنس پیش از اسلام به مقرنس پس از اسلام تفاوتهای قابل توجه و آشکار دارد کاربرد مقرنس در پیش اسلام شامل ۲ دوره ی عمده یعنی ۲۵۰ ق. م تا ۲۲۴ ب. م و از ۲۲۴ ب. م تا زمان ظهور اسلام دانسته اند. البته ذکر این نکته لازم است که نمونه هایی نیز مربوط به ۵۵۰ ق. م در این زمینه یافته شده است.

مقرنس پس از اسلام در ایران

پس از ورود اسلام به ایران هنرهای ایرانی با حفظ پیشینه ی تاریخی خود جنبه ای الهی یافتند. در این میان مقرنس همچون سایر آثار هنری شکل اصلی و آشنای خود را در دوران اسلام یافت.
گفتنی است که مقرنس را در چهار قرن صدر اسلام یعنی دوره آغازین به طور پراکنده می توان یافت به عنوان مثال مقبره شاه اسماعیل سامانی از قرن سوم هجری قمری در بخارا که دارای قرنیز ساده در انتهای دیوارها در بالا و پائین آن یک ردیف طاقنما و مقرنس در گوشواره های زیرین گنبد مقبره است.
در قرون پنجم و ششم مقارن با حکومت غزنویان هنر علی العموم حالت تحول و تغییری شدید داشت. حتی گاه بازگشت به بعضی از خصوصیات ساسانیان ( هنر ساسانی ) نیز دیده میشد.
در این هنگام به دلیل استفاده زیاد و رواج استفاده از گوشواره، زمینه مناسبی برای ایجاد و کاربرد مقرنس پدید آمده بود. ازجمله آثار معروف این دوره می توان به برج آجری امام زاده عبدا…ه اشاره کرد. مقرنس در این اثر تاریخی در قسمت پایه گنبد مخروطی به صورت کمربندی وجود دارد .

توجه :این فایل به صورت15صفحه  word قابل دانلود میباشد.

دانلود مستقیم از سایت معماری بنا:

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

code

دکمه بازگشت به بالا