بررسی نور در معماری ایران بررسی نور در تمدنها ترجمه مقالات انجمن نور پردازی آمریکا نور در معماری ایران:
« معماری بازی آگاهانه ، صحیح و شکوهمند حجم هایی است که در زیر نور با یکدیگر در آمیخته اند» این جمله گفته معمار مشهور فرانسوی،لوکوربوزیه (سال 1937 )است و تا کنون بارها به عنوان یکی از تعریف های پایه ای معماری نقل شده است.معمار،همانندهر هنرمند یا صنعتگر دیگر،به ابزار خود می نگرد.شاعر به واژه ها،آهنگساز به نت ها و معمار بیش از هر چیز به نور توجه دارد.
مواد،جنسیت ها و نقوش پس از تبدیل شدن به نور است که به کمک چشم درک می شوند.بنا براین،گوهر معماری نور است و منبع اصلی آن نور خورشید.نور طبیعی در همه جا یکسان نیست و در اقلیم های متفاوت تغییر می کند.معماران ایرانی در طول تاریخ دریافته اند که که در میان نور محیط و انتخاب های معمارانه رابطه ای وجود دارد که اگر هنر مند آن را درک کند قادر خواهد بود ساده ترین فرم ها را به زیوری شایسته بر اندام طبیعت تبدیل کند.نور روز در مناطق مرکزی ایران، شدید است و سایه و روشن ها را برجسته می کند.از این رو اغلب بام ها و دیگر عناصر معمارانه زوایا و طرحی نرم دارند تا در ترکیب با روزن ها وگشودگی های تاریک مجموعه زیبایی از سایه وروشن را ایجاد کنند.
نور در بازار سرپوشیده کاشان:
اولین چیزی که انسان در مواجهه با بازار کاشان و فضاهای اصلی آن در می یابد، حضور فعال نور است. برای ما ایرانیان که در قریب به اتفاق ساختمانهای امروزی کشور خود، نور را عاملی منفعل و صرفاً خادمی برای روشن کردن فضا می یابیم؛ چنین حضوری بسیار گیرا و آموزنده است. کافی است در فضاهای مهم بازار کاشان قرار گیریم تا دریابیم که معماران آن دست کم به همان اندازه ای که در احجام و تناسبات، رنگها و حرکتها و روابط استاد بوده اند، بر به کار گیری نور تسلط داشته و آن را آگاهانه به مثابه عامل معماری و فضاسازی و ایجاد حال و هوای مطلوب خود به خدمت گرفته اند. در اینجا دیگر نه معمار در مقابل نور منفعل است و نه نور عاملی برای روشنایی فضاها، بلکه نور در جای فضا نور بودن خود را به نمایش میگذارد. در این مبحث عامل نور دربازار کاشان را تحت سه عنوان بررسی می کنیم
نحوه به کار گیری نور در فضا، ترکیب بندی کلی نور، نحوه دستیابی به نور(روزنها).
نحوه به کارگیری نور در بازار کاشان :
از این لحاظ بحث تحت عناوین زیر که هر یک نوررا به اعتباری مطرح می کنند باز می کنیم: ابه اعتبار منبع دریافت نور، به اعتبار میزان و نحوه روشنایی فضا
نور و رنگ:
صحبت در مورد رنگ بدون توجه به نور غیر ممکن است.مواد رنگی در واقع نور را تجزیه،بخشی از آن را جذب و بخشی دیگر را منعکس می کنند.آن چه از نور منعکس می شود رنگ نامیده میشود.در نور مصنوعی که دارای طیفی متفاوت با نور خورشید است رنگها به صورت متفاوتی به نظر می آیند.در نور درخشان ای ران رنگها به آبی وزرد میل می کنند.این مسأله شاید یکی از دلایل استفاده از این دو رنگ را در کاشیکاری توضیح دهد.در فضاهای بیرونی با عبور دادن نور از شیشه های رنگی افکت های بسیار جذابی تولید شده است.گاه نیز از سنگهای شفاف رنگی در نورگیرهااستفاده کرده اند.نور بر مواد رنگی اثری مخرب دارد.اکثر مواد رنگی تحت تأثیرنور رنگ خود را از دست می دهند.یکی دیگر از علت های استفاده وسیع از رنگهای آبی و فیروزهای در معماری ایران مقاوم بودن این رنگها در مقابل نور خورشید است.نور و رنگ اگر چه به هم وابسته اند، لیکن ماهیتی جدا دارند.ماده روشنایی نور است ونور در طول روز،در شرایط متفاوت آب و هوایی ودر فصول مختلف تغییر می کند.ماده رنگی همواره ثابت است.
نور و نقش آن:
برای بارز کردن نقوش در ایران نیازی به تزئینات بسیار برجسته و فرم های حجمی در بیرون ساختمان نیست.شاید ارجحیت کار بر روی نقوش برجسته نسبت به مجسمه سازی یا ایجاد احجام در ایران گذشته غیراز دلایل مذهبی تا حدی متأثر از این ویژگی باشد.نقوش برجسته دوره هخامنشی در نور غیر مستقیم ویکنواخت کمتر قابل درک هستند،ولی در زیر آفتاب درخشان از دور دیده می شوند.نقوش در معماری ایرانی دارای سلسله مراتبی مشخص هستند.به بکارگیری نور این سلسله مراتب مورد تأکید بیشتری قرارمی گیرند.چنان که گفته شد،فرم های اصلی نمه از طریق ایجاد تو رفتگیها و بیرون زدگیهای شدید و ایجاد افکت قوی سایه و روشن مشخص می شوند.فرم های فرعی و مکمل سایه کمتری ایجاد می کنندوکمتر به چشم می آیند.برخی از نقوش نیز فاقد سایه هستند و کمتر به چشم دیده می شوند.
نور و زمان
نور یکی از مهمترین عوامل طبیعی موثر در معماری است. بینایی انسان به نور وابسته است.ادراک ما از اشیاء، رنگها،نقوش و فضا به کیفیت و کمیت نور مربوط است.نور ورنگ جدا از بینایی ما معنا ندارند.آنچه ما به صورت نور و رنگ می بینیم،وسپس بر اساس تغییرات آنها فرم و فضا را درک میکنیم،تعبیر برنامه ریزی شده مغز ما از اطلاعاتی است که مغز ما از برخورد فوتونها یا امواج الکترومغناتیس به یاخته های شبکیه چشم ما حاصل میشود. نور کلید درک جهان به لحاظ بصری است.نور بر کیفیت فضا مستقیماً تأثیر میگذارد.بناهای امروزی اغلب نوری گسترده و یکنواخت دارند واز این لحاظ نور پردازی ادراک ساختار فضا را دگرگون نمی کند.نور مناطق خشک و مرکزی ایران درخشنده وشدید است وسایه روشنهایی قوی ایجاد می کند.معماران این مناطق حد اکثر بهره را از نور محیط،در ارزش گذاری معماری برده اند.در فضای بیرون فرم محدب واغلب فاقد چین وشکن وشیار یا برجستگی گنبدها وطاقها طیف وسیعی از سایه-روشن را ایجاد می کند.عناصر اصلی ساختمان ازطریق تورفتگی وبیرون آمدگی با چرخش زاویه سایه تولید کرده و مشخص می شوند
توجه :این فایل شامل ۱۰۷ اسلاید به صورت پاورپوینت میباشد دانلود مستقیم از سایت معماری بنا:
