عوامل تاثیرگذار بر ایجاد نقش اقلیم در آسایش مناطق مختلف ایران

معرفی کرانه های جنوبی دریای خزر

شرایط اقلیمی:

این منطقه از پربارانترین و سرسبز ترین مناطق اقلیمی ایران است و در تمامی فصول سال دارای بارندگی می باشد. با وجود عرض نسبتاً کم ، این کرانه از دو ناحیه تقریباً مجزا تشکیل شده است . یکی ناحیه جلگه ای است که بصورت نوار باریکی در امتداد دریا گسترش یافته و کشتزارهای وسیع و همچنین شهرهای بزرگ در این ناحیه می باشند.

خصوصیات آب و هوایی این کناره به قرار ذیل است :
الف – بارندگی زیاد در تمامی فصول سال ، خصوصاً در فصول پاییز و زمستان
ب – رطوبت نسبتاً زیاد در تمام فصول سال
ج – اختلاف کم درجه حرارت بین شب و روز
د – پوشش وسیع نباتی

درصد رطوبت نسبی نیز در منطقه بسیار زیاد است و در شهرهایی مانند بندرانزلی ، رشت ، رامسر ، و بابلسر حدود 80% می باشد که بیش از حد آسایش انسان است . میزان رطوبت در کنار دریا بیشتر و در ارتفاعات و قسمتهای شرقی بیشتر و در ارتفاعات و قسمت های شرقی کمتر است .
جهت آسایش انسان ، ویژگیهایی که این اقلیم مرطوب و پرباران ایجاب می کند اینست که در فصول گرم ، در کلیه فضاهای شهری از جریان باد و در داخل ساختمانها از کوران دوطرفه هوا باید حداکثر استفاده صورت گیرد . در طی این فصول ، وجود جریان هوا و ایجاد سایه بهترین شرایط را برای آسایش انسان فراهم می نماید . در فصول سرد باید جلوی باید جلوی باد سرد و همچنین باد سرد و همچنین باد توام با باران را سد نمود . مطلب دیگر اینکه فصول ساختمان را در مقابل بارش بارانهای سیل آسا و رطوبت حاصل از آن محافظت نمود .

بافت شهری کرانه های جنوبی دریای خزر

در مناطقی که در نزدیکی ساحل دریا می باشند و یا مقدار بارندگی زیاد است ، وجود رطوبت هوا از جمله مشکلات عمده می باشد . هوای مرطوب از هوای خشک سنگین تر است و در قسمت زیرین هوای خشک قرار می گیرد . لذا اگر فضاهای شهری محصور باشند و کوران هوا و باد در آن جریان نداشته باشد ، در سطح شهر کلیه این فضاها از هوای گردید . به همین دلیل باید از جریان هوا حداکثر استفاده صورت گیرد تا از ساکن شدن رطوبت بیش از حد در فضاهای شهری جلوگیری شود .
لذا ساختمانها در این مناطق مجزا از هم ساخته می شوند ، با حیاطها و فضاهای باز و وسیع و حصار دور این فضاها اغلب کوتاهتر از قد انسان است . دلیل این امر همان استفاده از جریان هوا است ، تا از میان ساختمانها عبور کرده و هوای مرطوب و راکد را با خود به بیرون محوطه و فضاهای زیستی ببرد . بهره بردن از طبیعت زیبا و سرسبز منطقه نیز از دلایل دیگر جهت تلفیق محیط مسکونی با طبیعت است .
البته باید توجه داشت که هرچه از حاشیه شهر به مرکز شهر نزدیک شویم ، به دلیل تراکم بیشتر جمعیت و همچنین ارزش بیشتر زمین ، فاصله ساختمانها از یکدیگر کمتر می شود ، ولی بهر جهت در فضاهای مرکزی شهر نیز سعی می شود تا از جریان هوای بین دریا و خشکی و یا از جریان باد غالب در منطقهجهت تهویه هوای فضاها ، حداکثر استفاده بشود . این شیوه ساختار شهری که بر اثر شرایط اقلیمی بوجود آمده ، کاملاً برعکس بافت محصور و بسته شهری و روستایی در اقلیم سرد و اقلیم گرم و خشک است . در مورد این دو اقلیم در فصول پنجم و ششم بحث خواهد شد .

_ خصوصیات کلی بافت شهری و روستایی کرانه های جنوبی دریای خزر

_ فرم بنا در کرانه های جنوبی دریای خزر

_ معرفی کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان

شرایط اقلیمی کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان

این منطقه اقلیمی در امتداد یک نوار ساحلی باریک و نسبتاً طولانی که بیش از دوهزار کیلومتر طول آن می باشد و از مصب اروند رود در جنوب غربی استان خوزستان شروع شده و به خلیج گواتر در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان ختم می شود .
از لحاظ اقلیمی این سواحل جزو نواحی گرم و مرطوب محسوب می شود . تابستانها نسبتاً طولانی و زمستانها فقط در دو ماه دی و بهمن هوا تا حدی سرد می شود . این کناره به سبب اینکه در مجاورت دریا می باشد ، رطوبت هوا بسیار زیاد است ولی به علت قلت بارندگی ، فاقد پوشش نباتی می باشد و به جز نخلستانهای و کشتزارهای محدود اهالی ، منطقه به طور کلی لم یزرع و بی آب و علف است .
خصوصیات آب و هوایی این کرانه به قرار ذیل است :
الف – میزان ریزش بارش سالیانه بسیار اندک ، اغلب بارندگی در فصول پاییز و به خصوص زمستان
ب – رطوبت هوا بسیار زیاد در تمام فصول سال
ج – هوا بسیار گرم و مرطوب در تابستان و معتدل در زمستان
د – اختلاف کم درجه حرارت بین شب و روز
ه – شور بودن آبهای زیرزمینی در اکثر مناطق
و – پوشش بسیار کم گیاهی

_ بافت شهری کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان

بهترین روش برای مقابله با شرایط سخت آب وهوایی در این منطقه ، ایجاد سایه و استفاده از جریان باد است . این مطلب برای ساکنان محل و کسانی که به این مناطق در ایام گرم سال مسافرت کرده اند ، امری مشهود و مسلم است . درحالی در تابستان راه رفتن در سطح شهر در زیر تابش آفتاب بسیار مشکل و توام با تعرق شدید پوست بدن و در بعضی از موارد گرمازگی است . با استفاده از سایه کنار دیوارهای بلند با راحتی نسبی می توان رفت و آمد نمود . در همین هنگام پیاده روی در نخلستان ها و در زیر سایه درختان آن مفرح و اگر نسیمی هم بوزد ، بسیار دلپذیر می باشد . بنابراین ایجاد سایه و استفاده از جریان هوا ، دوعامل بسیار مهم و تعیین کننده در بافت شهری و فرم بنا جهت آسایش انسان است .

خصوصیات بافت شهری و روستایی در کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان

الف – بافت شهری بصورت نیمه متراکم
ب- بافت روستایی نسبتاً باز
ج – فضای شهری نیمه محصور
د – گسترش شهرها و روستاهای ساحلی در امتداد کنار ساحل و جهت آن رو به دریا

_ فرم بنا در کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان

خصوصیات کلی فرم بنا در مناطق کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان

الف – ساختمان ها بصورت حیاط مرکزی و نیمه درون گرا
ب – حداکثر استفاده از سایه و کوران هوا
ج – ارتفاع اتاق ها زیاد و پنجره ها بلند و کشیده
د – ایوان ها وسیع و مرتفع
ه – عدم وجود زیر زمین
و – طاق ها غالباً مسطح

_ انتخاب نوع مصالح در مناطق گرم و مرطوب

در مناطق گرم و مرطوب استفاده از مصالحی که دارای جرم حرارتی کم هستند و حرارت را در خو د ذخیره نمی کنند بهتر است . زیرا از لحاظ اقلیمی مشکل اصلی گرمای بیش از حد است و ذخیره نمودن حرارت روز برای شب صحیح نمی باشد . به همین دلیل چوب بهترین نوع مصالح در این مناطق است زیرا چوب حرارت را به کندی انتقاق می دهد و حرارت کسب شده در طی روز بر روی سطح چوب باقی می ماند و با وزش نسیم نسبتاً خنک در شب ، چوب حرارت خود را از دست می دهد .

_ معرفی نواحی کوهستانی و مرتفع فلات

شرایط اقلیمی نواحی کوهستانی و مرتفع فلات

دو سلسله جبال البرز و زاگرس نواحی مرکزی ایران را از سواحل دریای خزر در شمال و جلگه بین النهرین در غرب جدا می کند . شیرکوه ، کوه تفتان و کوه های منفرد دیگر نیز در قسمت های مرکزی و شرقی ایران وجود دارد . این کوهستان ها سرچشمه رودخانه ها و قنات های کشور می باشد .
کلیات شرایط اقلیمی این نواحی به قرار ذیل است :
الف – سرمای شدید در زمستان ، معتدل در تابستان
ب – بارش برف سنگین در قسمت شمال و شمال غرب کشور
ج – رطوبت هوا کم
د – اختلاف بسیار زیاد درجه حرارت در شب و روز

_ بافت شهری و روستایی نواحی کوهستانی و مرتفع فلات

برخلاف سواحل جنوبی کشور که محیط زیست مسکونی جهت مقابله با حرارت و گرمای زیاد هوا شکل گرفته ، در اینجا سرمای زیاد عامل تعیین کننده در شکل گیری بافت شهری و روستایی می باشد .
خصوصیات کلی بافت شهری و روستایی به قرار ذیل است
الف – فضاهای شهری و روستایی کوچک و محصور
ب – بافت شهری و روستایی متراکم و ابنیه متصل بهم
ج – جهت آفتاب و عوارض زمین عامل تعیین کننده در نحوه استقرار ، گسترش و سیمای کلی شهر و روستا
د – کوچه ها و معابر اصلی به موازات خط تراز زمین و اغلب با عرض کم به دلیل سرمای بسیار زیاد در بخش عمده ای از سال ، در این نواحی بافت شهری متراکم و ابنیه متصل بهم هستند تا بدین نحو سطح تماس فضاهای گرم مسکونی با محیط سرد خارج کمتر شود .

_ فرم بنا در نواحی کوهستانی و مرتفع فلات

فرم بنا نیز مانند بافت شهری براساس اقلیم منطقه و جهت مقابله با سرمای شدید طراحی و اجرا شده است .
خصوصیات کلی فرم بنا در این نواحی به شهر ذیل است :
الف – ساختمانها دارای حیاط مرکزی و درون گرا
ب – نسبت سطح پوسته خارجی بنا به حجم بنا کم
ج – ارتفاع اتاق ها کم
د – بام ها غالباً بصورت مسطح
ه – بازشوها بصورت کوچک
و – ایوانها و حیاطها کوچک
ز – دیوارها نسبتاً قطور

_ معرفی دشتهای فلات ایران

شرایط اقلیمی دشتهای فلات ایران

دشتهای فلات که بخش عمده ای از مساحت کشور ما محسوب می شوند ، عمدتاً در نواحی مرکزی و شرقی مملکت قرار دارند . دو منطقه دشت کویر و کویر لوت در مرکز ایران واقع شده اند که بطور کلی لم یزرع و با بارندگی بسیار اندک می باشند . نواحی حاشیه کویری و کوهپایه ای دارای آب و هوای معتدل تر با بارندگی بیشتر می باشند ولی به هر تقدیر اقلیم این نواحی نیز گرم و خشک است .
خصوصیات کلی شرایط اقلیمی دشتهای فلات به قرار ذیل است :
الف – آب وهوای گرم و خشک در تابستان ، سرد و خشک در زمستان
ب – بارندگی بسیار اندک
ج – رطوبت هوای بسیار کم
د – پوشش بسیار کم گیاهی
ه – اختلاف زیاد درجه حرارت بین شب و روز
و – در نواحی کویری و حاشیه کویری ، بادهای توام با گرد و غبار

_ بافت شهری و روستایی دشتهای فلات ایران

بافت شهری و روستایی به قرار ذیل است :
الف – بافت شهری و روستایی بسیار متراکم
ب – فضای شهری کاملاً محصور
ج – کوچه ها باریک و نامنظم و بعضا ً پوشیده با طاق
د – ساختمانها متصل بهم
ه – نحوه اتصال مجموعه های زیستی بر اساس جهت آفتاب و باد

این فایل دارای 32 اسلاید به صورت پاورپوینت میباشد.

دانلود مستقیم از سایت معماری بنا: