بناهای تاریخی

مقاله کامل آغاز تمدن بین النهرین

• کهن ترین آثار دوره نوسنگی
• سـومر
• اکـد
• آشـور
• بابـل

آغاز سخن
از شروع تاریخ نگاشته ومدون تاکنون حدود شش هزار سال می گذرد . درنیمی از این مدت ، برطبق شواهد و مدارک ، خاورنزدیک مرکز امور وشکل گیری تمدن بشری بوده است . منظور از خاورنزدیک مناطق امروزی سوریه – عراق – ایران – لبنان – ترکیه و اسرائیل ویا به عبارتی تمام مناطق جنوب باختری آسیاست که در جنوب روسیه ودریای سیاه و مغرب هندوستان و افغانستان قرار دارد . دراین گستره که تحدید حدود دقیق آن مقدور نیست ودرآن مردم وفرهنگ های مختلف وجود داشته ، کشاورزی و بازرگانی ، ضرب سکه ، خط و نوشتار ، قانون گذاری و حکمرانی ، ریاضیات و پزشکی ، هندسه ونجوم ، معماری و حجاری و… بسیاری از مظاهر تمدنی دیگر برای نخستین بار پیدا شده و رشد کرده است .
تاریخ تشکیلات اجتماعات کشاورزان روستانشین مانند جارمو درعراق و چتل هویوک درآناتولیای جنوبی ( ترکیه ) به اواسط هزاره هفتم پیش ازمیلاد برمی گردد و شهر مستحکم و معروف اریحا ازآنها نیز کهن تر است .
پس بدون شک بین النهرین یا ( میان رودان ) یعنی منطقه بین دو رود دجله وفرات ، باید در صدر مطالعات تاریخ تمدن و تاریخ معماری جهان قرار داده شود .

کهن ترین آثار تمدن

اریـحـــا

درمحل تاریخی اریحا که فلاتی است در دره رود اردن با سرچشمه ای پایان ناپذیر ، دراوایل هزاره نهم پیش از میلاد یک دهکده کوچک وجود داشت . این روستای متعلق به دوره نوسنگی پیشین درحدود ۸۰۰۰ پیش ازمیلاد با تحولی بزرگ به شهری با خانه های خشتی بر پی های سنگی مدور یا بیضی شکل تبدیل شد .
دراواسط هزاره هشتم پیش ازمیلاد ، جمعیت شهر به طورتقریبی به ۲۰۰۰ نفر می رسید . خندقی عریض وسنگی داشت ودیواری به قطر یک مترو نیم دراطرافش کشیده شده بود.

درسمت داخل این دیوار که امروزه تا ارتفاع ۳۶۰ سانتی متر حفظ شده است یک برج سنگی ، بزرگ و مدور به ارتفاع وقطر ۹ متر ساخته شده بود .
درحدود ۷۰۰۰ پیش ازمیلاد ساکنان اولیه شهر آن را خالی کرده و ساکنین جدید کمی پس از آن در اوایل هزاره هفتم پیش از میلاد وارد شهر شدند . اینان خانه هایی با خشت های خام چهارگوش با پی های سنگی می ساختند و کف ها ودیوارهای آنها را استادانه گچ کاری ورنگ آمیزی می کردند .
طرح کلی سکونت گروه های انسانی از دوران میان سنگی تا دوره های بعد وجدیدتر تقریبأ این طور است که خانه خدا به وسیله ی خانه های بندگان خدا محاط شده است . در حفاری های انجام شده در اریحا خانه ی بزرگتری درمیان خانه های کم جلوه تری قراردارد ، دراین ساختمان مرکزی وجود هشتی ها وسرسراهای ستون دار که به اتاق هایی با طاقچه ها وضمائم قوس دار ختم می شوند ، شکی درباره قصد سازندگان آن یعنی ایجاد خانه ی خدا باقی نمی گذارد .
ده جمجمه ی انسان درهمان مکان پیدا شده و شاید متعلق به پادشاهان مرده باشد که خصوصیات طبیعی چهره ی آنها با گچ قالب گیری شده و صدف های سفیدی که به جای چشم آنها نشانده اند ، احتمالأ دارای کارکرد توهم زای جادویی بوده اند .

چتل هویوک
بزرگ ترین محل از دوران نوسنگی در خاور نزدیک منطقه ی ۳۲ هکتاری چتل هویوک است که فقط مساحتی درحدود یک یا دو هکتار از آن حفاری شده است .
حفریات حاجیلار و چتل هویوک ثابت کرده است که نه فقط فلات آناتولیا درفاصله ۷۰۰۰ تا ۵۰۰۰ پیش از میلاد محل پیدایش ورشد یک فرهنگ پررونق بوده است بلکه این احتمال وجود دارد که فلات مزبور ازلحاظ فرهنگی پیشرفته ترین وتکامل یافته ترین منطقه آن زمان بوده باشد. تکاملی که از اقتصاد متکی بر شکار و گردآوری خوراک به اقتصاد کاملأ کشاورزی منجر شده است .
درکناراریحا ، چتل هویوک را یکی از نخستین تلاش های بشر برای پی ریزی زندگی شهری نامیده اند . ویژگی این شهر آن است که هیچ خیابانی ندارد ، خانه ها به یکدیگر چسبیده اند واز پشت بام به یکدیگر راه دارند .در این طرز ساختمانی ، خانه ها حائل یکدیگر بوده ودرنتیجه استحکام بیشتری می یافتند و از سویی دیوار های یکسره در سطح بیرونی خانه ها چون حصار و حائلی مستحکم دفاع از شهر را آسان می نمود .(تصویر ۱)
درپاره ای نقاط ، فضای باز یا حیاطی درمیان انبوه متراکم ساختمانها باز می شد که به عنوان آشغالدانی مورد استفاده قرار می گرفت .
خانه ها گرچه به اندازه های متفاوت ساخته می شدند ، نقشه ای واحد داشتند ؛ دیوارهایشان از خشت خام بودند و با کلاف های محکم چوبی تقویت می شدند.
زیارتگاه ها را از روی تزیینات سرشار داخل شان – نقاشی های دیواری – گچ بری های برجسته – سردیس های حیوانات وپیکره های کوچک اندام مقدس می توان ازخانه های عادی باز شناخت .
انتقال به اقتصاد کشاورزی درچتل هویوک ظاهرأ تا سال ۵۷۰۰ پیش از میلاد به مراحل نهایی خود رسیده بود . پس از گذشت کمتر از یک سده ، ساکنان چتل هویوک ازاین محل کوچیدند.به نظر می رسد تا سال ۵۰۰۰ق.م عمر فرهنگ نوسنگی آناتولیا به پایان می رسد و صحنه های نورانی تمدن به سوی دره بین النهرین درسمت خاور تغییر مکان می دهند.

capture
بازسازی طرح گونه بخشی از چتل هویوک – حدود ۶۰۰۰- ۵۹۰۰ ق.م

بین النهرین
سومر
در آغاز پیدایش تاریخ مدون ، دره بین النهرین زیر سلطه اقوام سومری درآمد. سومریان مردمی کشاورز بودند که طرز مهارکردن سیل را آموختند و شهرهایی با دیوارهای مستحکم ساختند مانند اوروک یا وارکای امروزی و لاگاش یا تلوه امروزی .پس از گذشت چند سده شبانان چادر نشین سامی از صحرای غربی به این سو آمدند ، کشاورزی را همراه با بسیاری از دیگر دستاوردهای فرهنگ سومری فرا گرفتند و شهرهای خود را درشمال این سرزمین تأسیس کردند.
دین سومریان وکسانی که ازایشان پیروی می کردند برمحور خدایان طبیعت می چرخید : آنو خدای آسمان – انلیل (بل) خالق وفرمانروای زمین – ائا (انکی) خدای آبها – شمش خدای خورشید و…..
سه کشف بزرگ سومریان شالوده ای برای سازماندهی جدید جامعه بشر پی افکند : – تعریف شبکه ای از خدایان وروابط میان خدایان و آدمیان ، – ساختن کشور شهرها ، – هنرنوشتن و اختراع خط .
بدین ترتیب باپی ریزی الگوهای ثابت زندگی توسط سومریان ، آن احساس هویت و خودآگاهی تاریخی آدمی آغاز می شود که درتمدن یونان به اوج تکاملش می رسد.

معماری سومر
اروک بزرگترین شهر سومری ، دو مجموعه بزرگ پرستشگاهی داشت : اولی به نام معبد “آنانا” که متعلق به الهه عشق بوده و دیگری به نام ” آنو” خدای آسمان بوده است . قدیمی ترین معبد حفظ شده مجموعه آنانا به معبد سنگ آهک معروف است درمرحله بعدی ساختمان عظیم دیگری که جانشین معبد آهک شد به معبد ستون معروف است . ستون های این بنا و دیوارهای محوطه کنار آنها و نیز سکوی ساختمان همه با نوعی موزاییک متشکل از مخروط های گلی تزیین می شدند که این خود یکی از ویژگی های معماری پرستشگاه های سومری است .
ازدیگر آثار مربوط به این دوران می توان از معبد دیگری نام برد که میان دو مجموعه آنو و اینانا قرار دارد که درآن از مخروط های سنگی استفاده شده است ، سنگ های آهکی سرخ وسیاه و مرمر سفید که به معبد سفید معروف است .

زیگورات
دین پس از غلبه برزندگی ومعنی بخشیدن به آن ، شکل جامعه و طرز بیان یا نمایش آن درهنر و معماری را نیز تعیین کرد. کشور-شهر بین النهرین درزیر حمایت خدای شهربود.نقشه شهر این مرکزیت خدارادرزندگی خودنشان می داد ، زیرا معبد خدا هسته ساختمانی با عظمت آن را تشکیل می داد .این معبد نه فقط کانونی برای دین شهر بلکه مرکز فعالیت های اقتصادی نیز بود.
برجسته ترین بخش معبد ودرواقع شناخته شده ترین ساختمان دردرّه بین النهرین ، زیگورات نامیده می شود . فرم ونام زیگورات که در زبان سومری ها به معنای کوه بوده است بعد ها نیز مورد استفاده بابلی ها قرار گرفت . زیگورات در زبان بابلی به معنای سکو یا بنای پله پله ای است که عرض و طول هر طبقه از طبقه زیرین کمتر است .
بعضی این ساختمان های عظیم وچند طبقه خشتی را پلکان هایی از آسمان یا کوههای ساختگی توصیف کرده اند وریشه دراین اعتقاد مشترک دردنیای باستان دارد که قلل رفیع کوه را جایگاه خدایان می دانستند.
زیارتگاههای بالای این زیگورات ها را اتاق های انتظار یا اتاقک مقدس می نامیدند و محل انجام عبادات ومراسم مذهبی بشمارمی رفته است .
بیشتر شهرهای ویران شده سومر مانند : اور- وارکا – نیپور – لارسا و اریدو در پای زیگورات های نابود شده خود قرار دارند.
زیگورات اور یکی ازاین نمونه است که متعلق به دوره سومری-( حدود ۲۱۰۰ ق.م ) می باشد.( تصویر۲)

capture

تصویر ۲- طرح بازسازی شده زیگورات اور – حدود ۲۱۰۰ ق.م

سه پلکان خرپشته ای ، هریک با یکصد پله ، دریک نقطه به دروازه برج دار زیگورات می رسندوازآنجا پلکان دیگری به زیارتگاه یعنی مرکز نمایش های آیینی منتهی می شود . ساختمان این زیگورات ، کوه محکمی ازخشت خام بانماسازی ضخیمی ازآجر پخته با ملات قیری است . ارتفاع زیاد این بنا ودشواری دستیابی به نوک زیارتگاه ، احتمالأ نمادی از گونه ای تدارک دشوار روح برای نیل به حقیقت و خدا بشمارمی رفته است .
اکد
درحدود سال ۲۳۰۰ ق.م گروه پراکنده شهرهای سومری تحت فرمانروایی یک حاکم بزرگ به نام سارگون اکدی قرار گرفت . اکدی ها با آنکه اصل سامی داشتند وبه زبانی متفاوت با زبان سومری سخن می گفتند ، فرهنگ سومری را جذب کرده و تقریبأ همان سنت هنری به حیات خود ادامه داد.
شهرهای اصلی امپراتوری اکد عبارت بودند از : سیپار – شاماش و ایشتار که به یقین اگر این شهرها مورد حفاری های کاوشگرانه بیشتری قرار می گرفتند می توانستند اطلاعات دقیقی از معماری اکدی ها دراختیار ما بگذارند ولی متاسفانه امروزه اطلاعات زیادی از جزییات معماری اکد دردست نیست .
یکی از آثار بجامانده ازاین دوره ، کاخی درتل براک است که احتمالأ متعلق به زمان نارامسین می باشد . هرضلع آن حدود ۱۰۰ متر است .دارای دیواری ضخیم به قطر ۱۰ متراست که آن را دربر گرفته وتنها راه ورود به بنا دردیوار غربی قرار دارد که دروازه ای با دوبرج بزرگ دردوسوی آن واقع شده است .دارای دو حیاط کوچک و یک حیاط بزرگ و هشتی و اتاق های جانبی است .
کاخ دیگری به این دوران نسبت داده شده که در آشور قرار دارد و به کاخ قدیمی معروف است . دلیل انتساب این کاخ به دوران اکد وجود کتیبه ای بود که به هنگام حفریات اززیر پی دیوارها بدست آمده است . این کاخ بنایی است چهارگوشه با یک ورودی که درضلع شمالی آن قرار گرفته است . یک حیاط مرکزی بزرگ چهارگوشه با چند حیاط کوچکتر و اتاق هایی به دور آنها نقشه این کاخ را تشکیل می دهد.
دردوره اکد معمارانی بودند که نقشه خانه های مسکونی را طبق نظر کارفرما تهیه می کردند . شاهد این مدعا لوح گلی است که در شهر تلوه به دست آمده و روی آن نقشه یک منزل مسکونی طرح شده و این کهن ترین نقشه ساختمانی است که موجود است . درروی این نقشه محل قسمت های خانه به خط میخی اکدی نوشته شده است . ( تصویر ۳)

capture

تصویر ۳ – طرح یک خانه اکدی

۱- پستو ۲- اتاق نشیمن اندرونی ۴- اتاق پذیرایی( بیرونی) ۵- حیاط کوچک ۶ – حیاط بزرگ

 

بابل کهن

پس از انحطاط سومریان ، درسده های بعدی چندین کشور-شهر مستقل درکناریکدیگر به حیات خویش ادامه دادند. یکی از این کشور- شهرها یعنی بابل ، تاروی کارآمدن قدرتمندترین پادشاهش یعنی حمورابی ، توانست دوباره حکومتی متمرکز برپا دارد وبرسراسر کشور فرمان براند. حمورابی که احتمالأ نامدارترین پادشاه در تاریخ بین النهرین بود ، شهرتش را مدیون تنظیم قوانین است . بازتاب هایی از قوانین تدوین شده توسط حمورابی در شریعت موسی نیز دیده شده است . قوانین حمورابی روی لوح بلند و ناهمواری از سنگ بازالت سیاه حکاکی شده است و اصل این لوح امروزه درموزه لوور نگهداری می شود.

تمدن بابل اختلاف زیادی با تمدن سومری ها نداشت . زبان بابلی تا حدودی با زبان سومر تفاوت داشت اما با همان خط نوشته می شد . درهنر و مذهب آنها تفاوت چندانی نبود وچنین به نظر می رسید که فقط خدایان را با نام های جدید می خواندند.

معماری بابل کهن

معبد آشور : این معبد کاملأ ازبین رفته است اما از روی پی بنا می توان پلان آن را تهیه نمود . این معبد برفراز بلندترین نقطه شهر قراردارد ونقشه آن عبارت بوده است از یک حیاط مرکزی و سه حیاط کوچک تر که اتاق هایی آنها را در بر گرفته است .

معبد ایشچالی : این معبد به یک نوع الهه مادر به نام ” ایشتارکی کی توم ” هدیه شده است . با این که ساختمان معبد بر روی یک مصطبه قرار گرفته اما محراب اصلی که در انتهای بخش غربی آن قرار دارد ، بر روی سکویی بلندتر استوار شده است . معبد دارای ورودی های متعدد ، یک حیاط بزرگ و سه حیاط کوچک است .( تصویر ۴ )

capture

تصویر ۴ – پرسپکتیو طرح بازسازی شده معبد ایشچالی

کاخ ماری : یکی از بزرگترین آثار معماری که در بین النهرین باستان به انجام رسیده ، کاخی است در شهر باستانی ماری .
کاخ ماری مجموعه ای از تالار های پذیرایی و بارعام است که بر روی مصطبه ای ساخته شده است و تزیینات آن عبارت است از نقاشی های دیواری در شرح وقایعی که دردوران حکام بین النهرین رخ داده است .

آشـور
آشوریان ، ساکنان بین النهرین شمالی ، درتلاش برای استیلا بر سرزمین های پیرامون خویش با پادشاهی های جنوب ، سومر – آکد و بابل برخورد پیدا کردند . درحدود ۹۰۰ پیش از میلاد ، سرزمین آشور به قدرت مسلط درخاورنزدیک تبدیل گردید. پادشاهان آشور به مقام فرماندهی نظامی رسیدند وخود سرزمین آشور که پایتختش به ترتیب از کلخ (نمرود امروزی ) به دورشروکین (خرساباد ) و نینوا انتقال پیدا می کرد دارای دولتی پادگانی شد که قلمروش از دجله تا نیل واز خلیج فارس تا آسیای صغیر گسترده بود .

معماری آشور
ارگ ناتمام سارگون پادشاه آشور با نقشه بلند پروازانه ای درخرساباد ساخته شده است . این کاخ مساحتی نزدیک به ۴۰۰ هزار متر مربع و بیش از ۲۰۰ حیاط واتاق داشت .
این کاخ دارای نقشه ای آشفته وپراکنده است .شکل اتاق ها ی دراز وباریک دیوارهای جانبی حکایت از آن دارد که اتاق ها با طاق های گهواره ای خشتی پوشانده شده بودند و این مفیدترین و علمی ترین روش مسقف کردن ساختمان ها درمنطقه ای بود که نه الوار کافی داشت و نه سنگ های مناسب .
علاوه بر مجموعه حیاط ها ، اتاق تاجگذاری ، اتاق های دولتی ، حرم ، آبریزگاهها و حمام ها و اتاق های نگهبانان که کل کاخ را تشکیل می دادند؛ معبد اصلی و زیگورات نیز دراین ارگ وجود داشتند . زیگورا ت خرساباد هفت طبقه داشته که امروزه چهار طبقه آن حفظ شده است . ارتفاع هر طبقه پنج مترونیم است وهریک رنگی متفاوت داشته است . برای دستیابی به این زیگورات خرپشته ای حلزونی شکل یوسته ای دورتادور ساختمان از کف پایین ترین طبقه تا بالاترین نقطه معبد ساخته شده بود.
نمای کاخ یک دیوار جسیم کنگره دار بوده است که دو برج با پلان چهارگوش در طرفین دروازه طاق دارش قرار داشته است .
ازدروازه اصلی کاخ مجسمه دو گاو بال دار غول پیکر با سر انسان پاسداری می کردند.

بابل نوین
سده هفتم پیش از میلاد درآخرین سال های پادشاهی آشوربانیپال ، امپراتوری آشور رو به زوال نهاد و سرانجام دراثر یورش های همزمان مادها از شرق و بابلیان برخاسته از جنوب ، سقوط کرد . بابل یک بار دیگر به پا خاست ودریک دوره احیای کوتاه مدت وبخصوص درزمان پادشاه افسانه ای بخت النصر ، به رونق و آبادانی رسید. بخت النصر بابل را به جهت ساختن باغ های معلق بابل که یکی از عجایب هفتگانه جهان است بار دیگر به شهرت رساند.
ازمعبدی که برای بل ( انلیل ) ساخته شده بود تنها بخش کوچکی از زیگورات آن باقی مانده است . راه ورود به مجموعه معبد از مسیری دودیواره به نام مسیر رژه روندگان با شصت پیکره پرشکوه از شیرهایی که با آجرهای رنگین لعابی ساخته شده بودند ، می گذشت . مسیر رژه روندگان از دروازه عظیم ایشتار با آجرهای لعابی درخشان می گذشت. بازسازی شده این دروازه امروزه در موزه دولتی برلین نگهداری می شود.

capture

تصویر ۵ – دروازه ایشتار ( بازسازی شده) – بابل – حدود ۵۷۵ ق.م –

نکات مهم :
• زیگورات اور متعلق به ۲۱۰۰ ق.م یکی از آثارمهم تمدن سومر در بین النهرین است .
• زیگورات ها ، جایگاهها یا معابدی هستند که در دوره کهن ، مردم بین النهرین ( منطقه ای میان دو رود دجله و فرات ) برای خدایان مورد پرستش خود بنا می کردند .
• ساختمان زیگورات اور ، همانند کوه محکمی از خشت خام با نما سازی ضخیمی از آجرپخته با ملات قیری ( به علت قدرت و استحکام ساختمان در برا بر سیل ها و دیگر عوامل طبیعی ) است .
• دروازه سنگی شیران در حوالی روستای بوغازکوی امروزی در کشور ترکیه ، در حدود ۱۴۰۰ ق. م بنا شد که نقش های رعب انگیز و ناهموار دو شیر کنده کاری شده است که بلندی شیر ها ۲۱۰ سانتی متر است .
• ارگ ناتمام سارگون پادشاه آشور که در خر ساباد به مساحتی نزدیک به ۴۰۰ هزار متر مربع ساخته شده است .
معماری با استفاده از طاق های هلالی یا ضربی برای اولین بار در تمدن بین النهرین ظهور کرد .
• زیگورات خر ساباد احتمالا هفت طبقه داشته است ، که چهار تای آنها تا امروز حفظ شده اند ، ارتفاع هر کدام پنج و نیم متر است .
• پیکره ی سنگی گاو بالدار با سر انسان که مربوط به حدود ۷۲۰ ق . م. است و بلندی آن ۴۱۵ سانتی متر می باشد در موزه لوور پاریس نگهداری می شود .
• معبد بل ( ا نلیل ) با دروازه ایشتار از هنر بابل است .
• کار کردن با آجرهای لعابدار رنگی در هنر بابل به چشم می خورد .
• بزرگترین محل از دوران نوسنگی در خاور نزدیک منطقه ی ۳۲ هکتاری چتل هویوک است که فقط مساحتی در حدود یک یا دو هکتار آن حفاری شده است .
• ویژگی شهر چتل هویوک آن است که هیچ خیابانی ندارد ، خانه ها به یکدیگر چسبیده اند و از پشت بام به یکدیگر راه دارند .
• اختراع خط منسوب به تمدن بین النهرین می باشد .
• مهم ترین و کهن ترین دولت های جهان در بین النهرین به ترتیب دوره ای ، سومر- آکد- بابل- آشور می باشد .
• اولین مجموع قوانین اجتماعی جهان ، قانون حمورابی نام دارد و مربوط به تمدن بین الهنرین است.
• هنر ایران باستان تا پیش از ورود آریائیان با وجود استقلال از بین النهرین متاثر بود.
• معبد آبو در منطقه تل اسمر واقع شده و مربوط به تمدن سومری است .
• وارکا نام منطقه ای باستانی در بین النهرین بود و مربوط به قوم سومر و آکدی است .
• ویژگی کلی شکل و ماهیت هنر های تمدنهای مختلف بین النهرین ، وحدت شکلهای طبیعی و غیر طبیعی بود .
• معبد وارکا متعلق به تمدن سومری و معبد تلوه متعلق به تمدن آکدی است .
• در بین النهرین سنگ کمیاب و گل در همه جا به چشم می خورد .
• در تمدن بین النهرین ، شهرها در اطراف کاخ یا قلعه رشد نکرده اند بلکه در حول معابد توسعه یافته اند .
• خط میخی توسط سومری ها اختراع گردید .
• قدمت منطقه تپه زاغه در دشت قزوین به اواخر هزاره هفتم ق . م . می رسد که اغلب بناهای آن با خشت و یا چینه گلی ساخته شده اند .
• باستان شناسان فاصله زمانی بین ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح تا تاسیس امپراطوری هخامنشی را به دو دوره به شرح زیر تقسیم کرده اند : دوره اول : دوره نوسنگی ( هزاره هفتم ق. م ) نام دارد . دوره دوم : دوره مس و سنگ ( حدود ۳۲۰۰ ق.م ) است . که با پیدایش خط ، این دو دوره پایان می پذیرد .
• از ۳۲۰۰ ق. م تمدنی به نام « عیلام آغازین » در ایران به وجود آمد .
• عیلام در سده های ۱۲ و۱۳ ق. م ، « عیلام میانی » نام گرفت .
• نیمه ابتدایی هزاره اول ( حدود ۷۰۰ ق. م ) به دوره عیلام نو معروف است .
• ابعاد بنای زیگورات چغازنبیل ۱۰۰ ضرب در ۱۰۰ متر است و ۵۰ متر ارتفاع دارد .
• زیگورات چغازنبیل به صورت چهارگوشه و پله پله ساخته شده است .
• زیگورات چغازنبیل دارای ۵ طبقه بوده و هر طبقه روی طبقه زیرین بنا شده است .
• زیگورات چغازنبیل در زمان پادشاه عیلامی ، به نام اونتاش گال ساخته شده است .
• مصالح زیگورات ها از خشت خام و آجر پخته معمولی است . آجرها در نمای ساختمان و خشت در داخل بنا به کار رفته است .
• محکم ترین طاق قوس شکل ایران در زیگورات چغازنبیل و در سقف پله های آن دیده می شود .
• شکل طاق های قوسی بدون تیزه و مانند قسمتی از کمان دایره است که به آن ( طاق گهواره ای ) می گویند .
• از مهم ترین آثار معماری برجامانده از ماقبل تاریخ زیگورات چغازنبیل ، تپه حسنلو و تپه سیلک را می توان نام برد .
• تپه حسنلو در ۱۲ کیلومتری جنوب غربی دریاچه ارومیه و در ۹ کیلومتری شمال شرقی شهرستان نقده واقع است .
• اسم تپه حسنلو از دهکده مجاور که حسنلو نام دارد گرفته شده است .
• تپه حسنلو ، تپه بزرگ و مدوری است که ۲۰ متر ارتفاع دارد و قطر دایره آن حدود ۲۷۰ متر است .
• جام حسنلو جام طلایی منقوش و زیبایی است که مربوط به این تپه است و در موزه ملی ایران نگهداری می شود . از سکونت گاههای مادها در دامنه کوههای زاگرس می توان به : تپه باباجانی در مرکز لرستان و نوشی جانی تپه در غرب تپه باباجانی و گودین تپه در نزدیکی کنگاور را نام برد .
• تپه سیلک از مهم ترین مراکز باستانی کشور است و در سه کیلومتری جانب غربی شهر کاشان می باشد و شامل دو تپه شمالی و جنوبی است .
• تپه شمالی از تپه جنوبی کوچکتر و قدیمی تر می باشد .
• در تپه شمالی آثار معماری ابتدایی است و در آن از خشت خام دست ساز استفاده شده است .
• تپه جنوبی شامل اتاق های کوچک با راهروهای مختلف است .
• در تپه جنوبی از خشت های بزرگ قالبی در ساخت دیوار این بناها استفاده شده است که اندازه متوسط آن ها ۱۰ در ۳۰ در ۳۰ سانتیمتر است .
• در لایه های بالاتر در تپه جنوبی سیلک خانه ها بزرگ تر شده و در آن ها اجاق و تنور مشاهده شده است .
• آخرین آثار به دست آمده از آخرین لایه تپه سیلک مربوط به دوره آغاز تمدن عیلامی است و حدود ۳۰۰۰ ق . م قدمت دارد .
• تپه سیلک به مرور دارای برج و بارو شده است .
• مهم ترین ویژگی تپه سیلک ، کشف الواح عیلامی است .
• الواح عیلامی ، گلی می باشد و از قدیمی ترین آثار و نگارش در فلات ایران به شمار می رود . متن الواح عیلامی مربوط به صورت حساب و فیض رسید و علامت مالکیت و ثبت و انحصار اجناس تجاری است .
• مهم ترین معماری صخره ای مربوط به دخمه های مادی هستند که در نواحی کردستان و فارس و آذربایجان غربی و قسمتی از خاک کنونی پراکنده اند .
• روستای میمند در فارس و روستای کندوان در نزدیکی تبریز در داخل صخره های کوه قرار گرفته اند .
• کلمه دخمه به معنی حفره تنگ و بارک است و به نام آرامگاههای مادی معروف اند .
• از مهم ترین آرامگاههای مادی می توان از : دخمه فخریگاه یا فخریکا ، دخمه شیرین و فرهاد ، دکان داود ، داو دختر و آخوررستم و قیزقاپان نام برد .
• معروف ترین نمونه این دخمه های آرامگاهی می توان از آرامگاههای داریوش و خشایارشاه و اردشیر اول تا سوم در نقش رستم و در کنار تخت جمشید نام برد .
• روستاهای صخره ای ، در داخل ضخره کوه به شکل حفره هایی قرار دارد .
• روستای میمند در فارس و روستای کندوان در نزدیکی تبریز روستاهای ضخره ای می باشند .

نوشته های مشابه

‫۷ دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

code

دکمه بازگشت به بالا