• نقش برجسته انسان چهار بال ( درمجموعه بنا های حجاری شده ) دروازه پاسارگاد دیده شده است . • شیوه حجاری و نوع آرایش سر و صورت در هنر ایران باستان متاثر از آثار آ شوری است . • هنر هخامنشیان تلفیقی از هنر اورارتو ، مصر ، هند و بین النهرین است . • سیر ساختن تخت جمشید از طراحی پلان تا اجرای کامل آن حدود 100 سال طول کشید . • شوش به علت قدمت بسیار زیادش به مادر شهرهای جهان مشهور است . • آثار تمدن های ایران باستان در هفت تپه ، زیویه و تپه های شهر سوخته مشهود است . • نقش گل نیلوفر در کاخ آپادانا دیده می شود . • پاسارگاد فاقد معماری ضخره ای است . • آن چه در تمام بنای تخت جمشید جلب نظر می کند رعایت عامل تقارن است . • نام اصلی تخت جمشید ، پارسه است . • در سرستون های تخت جمشید از 3 حیوان خاص استفاده شده است . • در ابنیه بزرگ هخامنشیان ، پوشش مسطح و احداث ایوان ها و تالار های ستون دار جاب توجه می کند . • آرامگاه صخره ای دکان داوود که در سه کیلومتری جنوب شرقی سر پل ذهاب واقع شده ، در هر طرف مدخل ورودی آن یک سرستون دیده می شود . • به کارگیری مصالح بوم آورد ( محلی ) ، استفاده از قوس های نیم بیضی در بخش های مختلف بنا ، ایجاد یک مجموعه منسجم و زیبا ، تاثیر قابل ملاحضه ای در آثار معماری تپه نیو شیجان گذاشته است . • تپه زیویه در سقز و هگمتانه و تپه باباجان در نزدیکی نور آباد لرستان از آثار معماری مربوط به دوران ماد می باشد . • معماری دوره هخامنشی به عنوان اصول معماری ایران معمول و موسوم گردید . • بنای کاخ بار عام کوروش مشتمل بر یک تالار مرکزی و چهار ایوان در چهار جهت و دو اتاق در جناحین ایوان جنوبی است . • آرامگاه داریوش اول و اردشیر اول و خشایار شاه اول ، صخره ای می باشند .. • تپه حسنلو از آثار قوم اورارتو می باشد . • بزرگ ترین بنای سنگی ایران ، تخت جمشید است . • سرستون های تخت جمشید از چهار حیوان اسب ، شیر ، گاو و عقاب تشکیل شده است . • دخمه به معنای حفره تنگ و تاریک می باشد . • دخمه فخریکا در نزدیکی مها باد و دخمه داو دختر در نزدیکی فهلیان فارس قرار دارد • در اغلب مقابر صخره ای ایران که قدمت آن بیشتر از عهد هخامنشی است ستون های ورودی دخمه ، عمق و حجم دخمه را مشخص می سازد . • مزار کوروش دارای 6 طبقه است که رو به بالا از ارتفاع شان کاسته می شود . • کاخ بزرگ شوش را داریوش اول پیش از ساختن آپادانا در تخت جمشید بنا کرد . • مساحت کل تخت جمشید برابر 14000 متر مربع است . • تخت جمشید در دامنه کوه رحمت قرار دارد . • درون کتیبه دروازه ورودی تخت جمشید عبارت « این درگاه همه ملت هاست » نوسته شده است . • تالار صد ستون در تخت جمشید قرار دارد . • تجربه قوم آشور در کار ستون سازی مقدمه پیدایش سرستون مارپیچی شکل شد . • آرایش دیواره های اطراف پلکان های کوتاه و مالرو با نقش های برجسته و کنگره های زیبا ، ویژگی معماری پارسی است . • کورش نخستین پادشاهی بود که به ساختن مجموعه کاخ ها و معابد پاسارگاد در فارس اقدام نمود . • برای کورش پادشاه هخامنشی ، کوه و شکل نمادین آن به اندازه بین النهرین اهمیت داشته است . • کاخ بزرگ شوش را داریوش اول پیش از ساختن آپادانا در تخت جمشید بنا کرد . • کاخ داریوش در شوش دورتادور یک حیاط ( بر روی یک گورستان کهن عیلامی ) ساخته شده است . • داریوش در بین سال های 518 – 516 ق. م بنای تخت جمشید را آغاز کرد . • هنگامی اسکندر مقدونی به تخت جمشید لشگرکشی کرد ، عملیات ساخت تخت جمشید هنوز به پایان نرسیده بود و ساختمان های انتهایی آن نیمه کاره بود . • مساحت کل تخت جمشید 14000 متر مربع بوده و در دامنه کوه رحمت واقع شده و با تراشیدن قسمتی از کوه به وجود آمده است . • در ایوان تخت جمشید کتیبه ای از خشایارشاه دیده می شود . • در کتیبه ایوان تخت جمشید نوشته شده است : « این درگاه همه ملت هاست » • در عرض حیاط ورودی ، تالار معروف به 100 ستون قرار دارد .که احتمالا قرارگاه محافظین و پاسداران شاه بوده است • همه تصویر های تخت جمشید با وقار و برکنار از زنندگی است . • مجسمه های تخت جمشید ، گویا و حاکی از معانی فراسوی واقعیات است . • دیوار بناهای تخت جمشید از خشت خام است . • بنای آرامگاهی داریوش اول ، از بنای تخت جمشید و شوش سرمشق گرفته است .
