اصالت و هویت ملموس معماری اسلامی:

میراث معماری اسلامی ثروتی تمدنی به شمار می رود که با توجه به شرایط عصر و تحولات تمدنی ویژگیهای خاص خود را بر اساس نگاه و دید معنوی و دینی خود حفظ کرده است. از آنجایی که هنر معماری نشانگر هویت فرهنگی و تمدنی به همراه ویژگیهای ابداعی و زیبایی به شمار می رود، باید به اصالت معماری اسلامی را در دین اسلام جست.
معماری اسلامی تا حدی مورد توجه بود که با ظهور اسلام و علاقه مسلمانان به ساخت مسجد و استقبال آنها، تلاش کردند تا از این هنر نه تنها در بنای مساجد بلکه در کاخها، کوخها، ساختمانهای شهری، حمام و دیگر بناها از آن بهره برند. بنابراین معماری اسلامی طی زمان کمی توسعه و رشد چشمگیری یافت و اینک با گذشت قرنها و ایجاد معماری مدرن غرب بازهم معماری اصیل اسلامی جایگاه زیبایی و ابداعی خود را حفظ کرده و نشانه های تمدن و فرهنگ اسلامی در آن به صورت قابل ملاحظه ای نمایان است.
اگر چه نو آوری در معماری غربی بسیار زیاد است و شهرها از طرحهای مدرن استقبال زیادی کردند اما معماری مدرن از زبان معماری اصیل جدا شده و بی هویت و بدون زبان تاریخی پیش رفت که این امر منجر شد تا انسان به معماری خاصی رجوع کند که نه تنها هویت داشته باشد بلکه با محیط تاریخی و اجتماعی بشر منسجم باشد و با داشتن زبانی شیوا گذرگاهی برای هویت بشری را ایجاد کند.

جایگاه ممتاز معماری اسلامی در هنر جهان:

وحدت و تنوع در معماری اسلامی شاید از برجسته ترین ویژگیهای آن باشد. این وحدت عامل اساسی توسعه و تکوین هویت معماری اسلامی و تأسیسات دینی به شمار می رود. به طوری که شیوه های معماری اسلامی در هر یک از کشورهای اسلامی متفاوت بوده است، اما وحدت در آنها به خوبی مشاهده می شود. حتی در ساختمانهای دینی که در پاریس، لندن، مونیخ و دیگر شهرهای اروپایی به شیوه معماری اسلامی ساخته می شد، هویت اسلامی کاملا مشخص است و نشان می دهد که اسلام در  اروپا اشاعه یافته و مسلمانان به ویژه معماران اسلامی بیشترین نقش را در ارائه تمدن و هویت اسلامی داشتند.
اما نکته مهم و قابل توجه این است که دیگر تمدنها هنر و معماری اسلامی را به عاریت گرفته اند، اما اگر چه تلاشهایی می کنند تا هنر معماری اسلامی را در نظام خود در آورند، اما هنرهای اسلامی اعم از معماری، خط و تزئینات اسلامی بر اقتدار و ابداع مسلمانان تکیه دارد که ما نمونه ای از این تزئینات و هنرهای معماری را در اصفهان، بغداد، دمشق، قاهره، قیروان می بینیم که به 15 قرن پیش به زمان تاریخ تمدن اسلام باز می گردد و انتساب آن به هیچ حاکم و دولتی امکان‌پذیر نیست.

مساجد؛ برخوردار از تأثیرگذارترین معماری اسلامی:

اگرچه معماری اسلامی در مساجد، مدارس، خانقاهها، حمامها، قصرهای پادشاهان، ساختمانهای اداری و اماکن دیگر به کار برده می شد، اما از برجسته ترین هنرهای اسلامی که در روحیه افراد تأثیر فراوانی داشت، معماری مساجد بود که برای خدمت رسانی به دین آن را توسعه دادند.
بنابراین ساخت مسجد از زمان حضرت محمد (ص) همزمان با هجرت او آغاز شد که بدون تزئینات خاص با شاخه های نخل ساخته شد. سپس مساجدی در بصره، کوفه و مصر ساخته شد که آنها نیز بدون محراب، منبر و گلدسته بودند.
مسلمانان در عصرهای اسلامی از کلمه مسجد برای محل عبادت استفاده کردند، چرا که مسجد محل سجده و عبادت بود.  با افزایش مسلمانان و فتوحات مختلف آنها مسلمانان نیازمند تجمع بودند تا مسائل مختلف و خاص را در مکانی بررسی کنند. از این رو مساجد بهترین مکان بود و مساجد به صفت جامع موصوف شد یعنی مکان اجتماع مردم که اینک نیز به مسجد بزرگ، مسجد جامع، گفته می شود. در دوران خلفای راشدین ساخت مساجد زیبا در کنار قصرهای مجلل به وسیله معاویه مؤسس دولت اموی آغاز شد . کاری که حضرت محمد از آن دوری می جست خلفای راشدین سعی در انجام آن داشتند تا از معابد ادیان دیگر و از قصرهای بیزانس کمتر نباشند.

منشاء مسجد:

هرچند مسجد اساسی ترین نوع بنای مذهبیر در اسلام است اما یگانه نوع نیست یکی از معروفترین ونخست بنا های اسلامی قبه الصخره یاگنبد صخره ای در بیت المقدس علی رغم قداستش مسجد نیست .همچنین بیمارستان ها ،مدرسه ها،خانقاها یا زاویه ها ورباط ها هم مسجد نیستند.ولی مسجد اشکارا و از دور نمونه وارترین بنای اسلامی است .
واژه ی مسجد در فرهنگ قران به معنای مکانی است مقدس که در پیشگاه خداوند سجده می کنند .ابن خلدون تنها برای سه مسجد تمایز قائل است :مسجد مکه (مسجدالحرام)،مسجد مدینه(مسجداالنبی)،مسجد بیت المقدس(مسجدالاقصا وقبه الصخره با هم.
با این حال واژه ی مسجد سریعا به خانه ی حضرت محمد (ص)کهد امت وی برای عبادت و مذاکره درباره ی امور مختلف در ان جمع می شدند ،خانه ای که از میان همه ی خانه ها تقدس یافته بود ،اختصاص پیدا کرد .معابد اسلامی که کمابیشاز این نمونه پیروی کرده و دارای همان عملکردها بودند نیز مسجد نامیده می شدند.

مسجد:

مسجد نیایشگاه و محل گردهمایی مسلمانان است. مسجد قدمتی به اندازه خود اسلام دارد. اولین مسجد با ورود پیامبر اسلام به مدینه پایه‌گذاری شد.

مسجد در قرآن

در قرآن، مسجد به معنای اعم نیایشگاه خداوند به کار رفته است. مسجد الاقصی، که معبد یهودیان یا کنیسه بوده است و در زمان نزول قرآن کاربردی غیر از آن نداشته است، دو بار در قرآن مسجد نام گرفته است.[۲][۳] همچنین در داستان اصحاب کهف نیز قرآن می‌گوید بر مزار آنان مسجدی بنا کردند.[۴] این مسجد بر اساس قول غالب مورخین با توجه به دین مرسوم آن روز کلیسا بوده ست. البته ممکن است کنیسه نیز بوده باشد. ولی با توجه به قبل تر بودن از اسلام نمی‌تواند به معنی مسجد مخصوص مسلمانان بوده باشد.

محراب مسجد؛ تصویرگر یگانگی خداوند:

مسجد موجب پیدایش قالبهای بسیاری در معماری اسلامی شده است که در طول دهه‌ های اخیر، برای تمام دنیا می ‌تواند به عنوان عامل تمدن و فرهنگ غنی مسلمانان به شمار رود. ویژگی خاصی که در مساجد وجود دارد، از جمله کاربرد گنبد، مناره، محراب، قبه و بخشهای دیگر نشان از تنوع معماری اسلامی دارد، چرا که هر کدام با ویژگی خاص خود و برگرفته از سنتهای اسلامی ساخته شدند که تنها به مسجد تعلق داشته و افزایش آن نشان از رشد روز افزون مسمانان در جهان دارد.

به طور کلی، محراب به عنوان نشانه ای برای تعیین جهت قبله شناخته شده و در بناهای مختلف مانند مساجد، مدارس و آرامگاه ها نیز دیده می شود. در واقع محراب یک فرورفتگی در نما است که به صورتهای مختلف از قبیل کادرسازی و متمایز کردن آن به وسیله رنگ و مصالح، از بخشهای دیگر ساختمان و بنا جدا می شود.
رسول اکرم از سال دوم هجری در مسجد قبا و مدینه، محراب خصوصی نداشت. طرح اصلی محراب که از قرن سوم هجری  رایج شد، به واسطه تزئینات خاص تحول یافت. محراب در طول دوره های مختلف به شیوه های گوناگون تزیین شد، محرابهای گچبری شده با نقوش برجسته، استفاده از سفالهای لعابدار، استفاده از کاشی، آجرکاری و یا زمینه ای ساده از سنگ مرمر از شیوه های مختلف تزیین محراب به شمار می روند.

گنبد؛ جلوه‌ای خاص از معماری اسلامی:

پیش از اسلام گنبدها کوچک و از یک یا چند تکه ساخته می شدند، اما پس از اسلام استفاده از گنبدها با تزئینات خاص اهمیت به سزایی یافت. گفته می شود اولین گنبد در مناطق اسلامی در شمال عراق و شرق سوریه در هزاره چهارم پیش ازمیلاد مسیح ساخته شد یعنی پیش از تمدن سومریان از آنها در کاخها و یا قبرستانها استفاه می کردند.  سپس با توسعه مواد ساختمانی استفاده از سنگهای مختلف رونق گرفت و از آنها در ساخت گنبد استفاده شد.

بررسی تعدادی از مساجد جهان:

مسجد دانشگاه دپوک، جاوا برات، اندونزی:

مسجد دانشگاه در مرکز پردیس دانشگاه اندونزی در دپوک قرار دارد. در اصل این مسجد برای گنجایش حدود ۳۰۰۰ نمازگزار در فضای سرپوشیده طراحی شده و می‌تواند تا ۵۰۰۰ نفر را به اضافه‌ی فضای سرباز در خود بگنجاند. اندیشه‌ی طرح اصلی آن برگرفته از نوع معمول مساجد در اندونزی است که سقف‌های چند لایه از شاخصه‌های اصلی آن است.

مسجد تنگکو تنگاه زهرا کوالا ترنگانو، مالزی:

مسجد تنگکو تنگاه زهرا که پس از به خاک سپرده شدن مادر سلطان کنونی مالزی در دهانه رودخانه ترنگانو به این نام خوانده شد، به دلیل آنکه بر روی آب شناور می‌نماید، تمایل آن است که به «مسجد شناور» خوانده شود. این مسجد در سپتامبر ۱۹۹۱ ساخته شد و توانایی گنجایش بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ نمازگزار را در یک زمان دارد.

این فایل دارای 54 اسلاید به صورت پاورپوینت می باشد.

دانلود مستقیم از سایت معماری بنا

17600 تومان – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد