فهرست مطالب

موقعیت قرارگیری استان زنجان در کشور
کلیات سیاسی، اداری استان زنجان
راه‌های ارتباطی استان زنجان
راه‌های هوایی
بررسی وضعیت جغرافیایی استان زنجان
شرایط آب و هوای استان زنجان
توپوگرافیک شهر زنجان
مطالعه زمین‌شناسی و زلزله شهر زنجان
وضعیت اقلیمی شهر زنجان
مطالعات معماری
مقدمه
وجه تسمیه زنجان
عوامل مؤثر درپیدایش و گسترش شهر زنجان
تاریخچه توسعه شهر زنجان
رشد شهر پیرامون خاستگاه اولیه
رشد شهر تا حد قلعه (تا اواخر دوران قاجاریه
رشد شهر در خارج از محدوده قلعه (آغاز اصلاحات شهر سازانه
رشد شهر تا زمان تصویب طرح جامع (1355) (دوران رشد ناموزون
رشد شهر از تصویب طرح جامع تا کنون
خصوصیات کلی ‌بافت قدیمی شهر زنجان
عناصر تاریخی شهر
محلات
حصار شهر
مجموعه تاریخی بازار
ویزگی های فرهنگی و نژادی
مطالعه خصوصیات جمعیتی شهر زنجان
ساختار سنی و جنسی جمعیت
آمار پاره ای از فضاهای فرهنگی شهر زنجان
بررسی وضعیت اقتصادی شهر زنجان
صنایع دستی موجود در شهر زنجان

شرایط آب و هوای استان زنجان

محدوده مورد مطالعه بطور کلی دارای آب و هوای خشک و سرد است. زمستان‌های آن طولانی و سرد با درجه حرارت زیر صفر و تابستانهای آن ملایم تا نسبتاً گرم می‌باشد. میزان بارندگی در حوزه نفوذ مستقیم در شهر در حدود 300 میلی‌متر در سال است. با در نظر گرفتن وضعیت توپوگرافیک منطقه موردبحث و ناهمواری‌های حوزه نفوذ مستقیم، دو نوع آب و هوا را می‌توان تشخیص داد. با توجه به منحنی‌های آمبروترمیک و نقشه بیوکلماتیک ایران به روش گوسن، ارتفاعات مستقر در حوزه نفوذ مستقیم – کوههای طارم و سلطانیه که به صورت دو رشته جبال کوچک و موازی با امتداد شمال غربی – جنوب شرقی گسترش یافته‌اند، جزو اقلیم‌های استپی سرد – نیم خشک سرد – و فلات و دشت‌های دامنه‌ای و آبرفتی استان زنجان محصور بین ارتفاعات مذکور با همان امتداد جزو اقلیم مدیترانه‌ای گرم ( خشک سرد) محسوب می‌گردند. مشخصات دو نوع آب و هوای مذکور به شرح زیر می‌باشند: اقلیم استپی سرد ( نیم خشک سرد) مقدار بارش سالیانه آن در حدود 500 میلی‌متر است که اکثراً به صورت برف می‌باشد. زمستانهای سرد – زیر صفر – و یخبندان آن 4 ماه بطول می‌انجامد و متوسط حداقل درجه حرارت به 5/6 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. تابستان‌های این ناحیه ملایم و نسبتاً گرم با متوسط حداکثر 5/32+ درجه سانتی‌گراد می‌باشد. و طول مدت ماههای خشک آن نیز حدود 4 ماه است.
اقلیم مدیترانه‌ای گرم ( خشک سرد ) میزان بارندگی سالیانه آن در حدود 300 میلی‌متر است که از دامنه ارتفاعات به طرف دشت مسطح، کمتر می‌گردد. درجه حرارت در زمستانهای ملایم تا نسبتاً گرم بطور متوسط به 2/33 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. طول مدت ماههای یخبندان 3 ماه و ماههای خشک 4 ماه در سال است.

موقعیت قرارگیری استان زنجان در کشور

استان زنجان منطقه‌ای کوهستانی و نیمه کوهستانی است که از شمال به شهرستانهای خلخال و هشترود ( از استان آذربایجان شرقی ) و رودبار و رودسر، تنکابن ( از استان گیلان ) از شرق به شهرستان تاکستان ( از استان قزوین ) از جنوب به شهرستان ساوه و بخش کبوتر آهنگ همدان، از جنوب غربی به شهرستان بیجار ( از استان کردستان )و از مغرب به بخش تکاب ( از شهرستان میاندواب استان آذربایجان غربی ) محدود می‌شود.
این استان در فاصله 47 درجه و 9 دقیقه تا 50 درجه و 51 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 28 دقیقه تا 37 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی از نصف‌النهار گرینویچ قرار گرفته است.
مساحت استان زنجان 24312 کیلومترمربع و فاصله مرکز استان ( شهر زنجان) تا تهران 324 کیلومتر می‌باشد.

کلیات سیاسی، اداری استان زنجان

این منطقه از نظر تقسیمات سیاسی همانند سایر پدیده‌های تاریخی در ادوار مختلف دستخوش تغییر و تبدیل شده است. پس از انقلاب مشروطیت که به موجب قانون، ایران را به 27 ایالت و ولایت تقسیم نموده بود، زنجان در این تقسیم‌بندی مستقلاً ولایت بوده و حاکم داشته است.
در سال 1316، ایران به 10 استان و 49 شهرستان تقسیم شده که زنجان به انضمام قزوین، رشت، ساوه و اراک جزء استان یکم منظور شده است. در تقسیمات کشوری بعد، ایران به ده استان و یک استان مرکزی تقسیم شده و در این تقسیم بندی زنجان با عنوان خمسه تابع استان مرکزی شده است.
در تقسیمات بعدی که ایران از 13 استان و دو فرمانداری کل تشکیل می‌گردید، زنجان به انضمام رشت، بندرانزلی، لاهیجان، طوالش، اراک تابع استان گیلان شده است.
و بالاخره با توجه به اینکه زنجان یک واحد مشخص جغرافیایی و طبیعی می‌باشد، در فروردین ماه 1349 با عنوان فرمانداری کل از گیلان جدا شد و در سال 1352 با ضمیمه شدن شهرستان قزوین به استان تبدیل گردیده است. استان زنجان شامل 10 شهرستان و 16 بخش است. مرکز آن شهر زنجان می‌باشد.

1- شهرستان زنجان شامل : بخشهای انگوران، زنجان رود، طارم‌علیا، ماه‌نشان، مرکزی و ایجرود دارای 25 دهستان و 616 آبادی دارای سکنه و 157 آبادی خالی از سکنه است.
2- شهرستان ابهر شامل بخشهای سلطانیه، خرمدره و مرکزی. دارای 9 دهستان و 142 آبادی دارای سکنه و 33 آبادی خالی از سکنه است.
3- شهرستان خدابنده شامل بخشهای افشار، بزینه‌رود سجامرود و مرکزی. دارای 10 دهستان و 239 آبادی دارای سنه و 30 آبادی خالی از سکنه است.

عمده صنایع دستی موجود در شهر زنجان:

شهرستان زنجان با تاریخ کهن، از دیرباز از یک وسعت چشمگیر صنایع دستیبرخوردار بوده است و در طی قرون و اعصار، هنرمندان و متخصصین برجسته ای در این خط آثار هنری زیبایی را خلق نموده اند. صنایع دستی زنجان عبارتند از: چاقوسازی، گلیم بافی، جاجیم بافی، ملیله سازی و فرش بافی و چارق دوزی.

چاقو سازی

از دیرباز و از زمان های بس طولانی تقریباً در سراسر ایران هرگاه سخن از زنجان به میان آید نقش چاقوهای زنجان در اذهان پدیدار می گردد در چاقوهای زنجان علی رغم وجوکد تنوع و تمایز خاص از نظر مصالح، فن وجوه مشترکی وجود دارد که همان وجه تمایز است که به این صنعت هویت و امتیاز بخشیده است. در بسیاری از اقالیم دور و نزدیک چاقوهای زنجان با هویت آن عجین گشته و گویی شناسنامۀ این شهر گردیده است البته این بدان معنی نیست که در این شهر صنعتگران و هنرمندان دیگر رشته های فنی و هنری فاقد اعتبارند بلکه بدان جهت است که چاقوی آن برخلاف صنایع بومی دیگر چون مورد استفاده بیشتر مردمان قرار گرفته از این نظر شناسایی شده و مقام ارجمندی را به خود اختصاص داده است.

ملیله سازی

از دیگر صنایع مستظرفه که جنبۀ هنری نیز دارد ملیله سازی است. سابقۀ ملیله سازی در زنجان تا قرن دهم هجری قمری روشن و مشخص است. به طوری که فرد ((فرد ریچارد)) در سفرنامۀ خود می نویسد ((شهر زنجان که شهر کوچک و ویرانی است نقره و ملیله کاری این شهر پرزرق و برق است)).

چارق دوزی

چارق دوزی یکی دیگر از هنرهای دستی است که هنرمندان زنجانی در تولید آن مهارت ویژه ای دارند اصولاً صنعت کفاشی از قرن یازدهم هجری در شهر رونق فراوانی داشته است. تمرکز کفاشان در دو بازار بالا و پایین و اختصاص یافته راسته های گوناگون به این فن حکایت از رونق آن در ادوار گذشته دارد. به علت ورود کفش های کارخانه ای و علل دیگر، کفاشی بومی از رونق افتاده و اساتید آن به چارق دوزی روی آورده اند. به هر تقدیر هم اکنون چارق های زیبا از شهرت خاص و عام برخوردار است.
فرش بافی

یکی دیگر از صنایع دستی بومی که رواج کامل داشته و از نظر اقتصادی پس از دامداری مقام دوم را دارد، صنایع مربوط به فرش بافی است. این صنعت که عموماً به زنان اختصاص دارد در تمام منطقه از شهرت خاصی برخوردار است، مرغوبترین نوع فرش های منطقه مربوط به محلی به نام ((بیتگنه)) است. این فرش ها با ظرافت و دقت تمام بافته می شود و جنبۀ صادراتی دارد، رنگ پشم که عموماً توسط بافندگان، رنگرزی می شود از ثبوت قابل توجهی برخوردار است، نقشۀ بافته های این منطقه عموماً طرحی است بنام لچک و ترنج که از خطوط اسلیمی اقتباس گردیده و بدون نقشه بر روی قالی ها پیاده می شوند.
زمینۀ این فشر ها عموماً قرمز رنگ است. بافته‌های درجۀ یک مهمترین صادرات شهرستان زنجان را تشکیل داده و در کشور آلمان از شهرت خاصی برخوردار است ابزار آلات این صنعت عموماً توسط بافندگان و تهیه کنندگان ساخته و پرداخته می شود.

بررسی وضعیت اقتصادی شهر زنجان

از نقطه نظر تحولات اقتصادی، گذشتۀ زنجان را می توان به 3 دوره تقسیم نمود.

1-قبل از تبدیل شهر به مرکز استان: در این دوره که زندگی شهر تا قبل از 1352 را در برمی گیرد، ساختار اقتصادی منطقه عمدتاً مبتنی بر کشاورزی و دامپروری بوده و شهر زنجان به مثابۀ مرکز مبادلات تولیدات روستایی و مرکز ارائه خدمات رفاهی به روستائیان منطقه عملکرد داشت.
2-از سال 1352 تا رواج استقرار واحدهای تولیدی و صنعتی: در این دوره نقش بخش خدمات (به ویژه فعالیت های اداری دولتی) در ساختار اقتصادی شهر افزایش یافت و عواملی نظیر استان شدن زنجان و رکود کشاورزی و دامداری موجب گردید که فعالیت های اداری، بازرگانی و فرهنگی دامنۀ وسیعتری یابد.
3-سال های اخیر: در این دوره گرایش روز افزون به احداث واحدهای تولیدی و صنعتی کوچک و متوسط در شهر و در حوزه های نفوذ آن ( به ویژه در امتداد جادۀ قزوین- زنجان- میانه) تغییرات تدریجی در ساختار اقتصادی شهر به وجود آمده در حال حاضر اقتصاد شهر از یک ساختار چندگانه اداری خدماتی-بازرگانی- صنعتی و فرهنگی برخوردار است از آن جا که آمار دقیقی از میران تولید و باز تولید اجتماعی بخش های مذکور در دست نیست، به ناچار برای سنجش هر بخش در ساختار اقتصادی شهر نیروی شاغل در آن امور را مورد ارزیابی قرار می دهیم.
4-همانطور که در جدول زیر منشکلاست درصد جمعیت فعال در سال 65 نسبت به سال 55 به ترتیب 6/4 و 9/3 درصد کاهش داشته است. این امر را می توان ناشی از افزایش تعداد دانش آموزان و بهبود ناچیز شرایط اجتماعی دانست.

این فایل در قالب word شامل 66 صفحه می باشد.

دانلود مستقیم از سایت معماری بنا:

14300 تومان – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد