رساله معماری
دانلود رساله گزینش و طرح باززنده سازی آب انبار( با رویکرد پایداری)
چکیده
آب¬انبارها بناهای ارزشمندی هستند که در مناطق گرم و خشک ایران از جمله در شهرستان لار، از گذشته به یادگار مانده¬اند. متاسفانه امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تغییر در سبک زندگی مردم این بناها، همچون بسیاری بناهای تاریخی دیگر، اهمیت و کارکرد گذشته خود را از دست داده¬اند. هرچند در بعضی روستاهای دورافتاده و حتی در بافت قدیم شهر لار همچنان از آب¬انبارها استفاده می¬شود، اما روند روبه کاهش این استفاده¬ها نشان از فراموشی و تخریب کامل آنها در آینده¬ای نه چندان دور دارد. به همین دلیل باید به دنبال راهی بود که از طریق آن بتوان آب¬انبارها را نه تنها به عنوان مخازن تامین آب در گذشته بلکه به عنوان بناهایی با شاخص¬های فرهنگی- اجتماعی حفظ نمود. چراکه آب¬انبارها دربردارنده¬ی سنت¬ها و رفتارهای ویژه-ی اجتماعی همچون سنت وقف، حس تعاون و مشارکت در نگهداری از آنها و برقراری تعامل اجتماعی میان مراجعه کنندگان بوده¬اند. هدف از این پژوهش ارائه¬ی راهکارهایی جهت احیا و باززنده¬سازی آب¬انبارهای شهر لار می¬باشد. در این راستا ابتدا به کمک مطالعات میدانی به جمع آوری اطلاعات و مستندات موجود در مورد آب¬انبارهای این شهر پرداخته شده¬است. در این میان مقایسه¬ی تطبیقی میان آب¬انبارهای شهر لار با آب-انبارهای سایر شهرهای ایران و کشورهای دنیا به کسب اطلاعات دقیق¬تر کمک نموده¬است. از آنجا که سابقا آب¬انبارها نمود بارز معماری بومی درهر منطقه بوده¬اند، شناخت هرچه بهتر آنها موجب شناخت هرچه بهتر اصول معماری بومی و به تبع آن دستیابی آسان¬تر به معماری پایدار در بناهای امروزه می¬گردد. پس از شناخت کامل آب¬انبارهای لار و پاسخگویی به سوالات مطرح شده در زمینه¬ی ویژگی¬های معماری و سازه¬ای، جهت احیا و باززنده¬سازی این بناها، طرح¬هایی ارائه گردیده¬است. به عنوان نمونه در انتهای رساله طرح باززنده¬سازی چهار آب¬انبار به نام¬های پسی، خواجه کریمی، حاجی عیدی و تحت عنوان تغییر کاربری به مرکزی فرهنگی- تفریحی به تفضیل شرح داده شده¬است. به عنوان نتیجه کلی می¬توان اظهار داشت که آب¬انبارها بناهای پایداری بوده¬اند که در هر منطقه به بهترین شکل ممکن بومی سازی شده¬اند. جهت حفظ این بناهای با ارزش می¬توان دو راهکار کلی در پیش گرفت. 1- حفظ آب¬انبارها به عنوان مخازن ذخیره آب در مصارف غیر آشامیدنی و پدافند غیر عامل(در مواردی که موقعیت، اندازه و ساختار آب¬انبار به گونه¬ای است که قابلیت تغییر کاربری ندارد)، 2- باززنده¬سازی آب¬انبارها با تغییر کاربری آنها به کاربری¬های شهری مناسب و همخوان با پیشینه آنها. البته در حالت دوم نیز باید سعی گردد مخازن آب¬انبارها جهت آبگیری و ذخیره آب حفظ گردد و بخش¬های الحاقی و تغییرات صورت گرفته به این کارکرد لطمه¬ای وارد نسازد.
کلید واژه: آب¬انبار، برکه¬های شهر لار، مرمت و احیای آب¬انبارها، باززنده¬سازی آب-انبارها، معماری پایدار
فهرست مطالب
فصل اول: مقدمه 1
1-1 مقدمه و طرح موضوع 2
1-2 طرح مسئله و ضرورت تحقیق 2
1-3 هدف تحقیق 3
1-4 سوال تحقیق 4
1-5 پیشینه تحقیق و چارچوب نظری 4
1-6 روش تحقیق 6
فصل دوم: تعریف باززنده سازی و ارتباط آن با معماری پایدار 7
2-1 مقدمه… 8
2-2 تعریف انطباق پذیری 8
2-3 انطباق پذیری با هدف استفاده مجدد 9
2-4 محدوده اختیارات در انطباق پذیری 10
2-5 ضوابط و معیارهای انطباق پذیری 11
2-6 انواع انطباق پذیری 11
2-7 تغییر پذیری در ساختمان 14
2-8 اهداف و اصول طراحی پایدار 14
2-9 انطباق پذیری و پایداری 15
2-10 امکان سنجی انطباق پذیری پایدار 16
2-11 فواید انطباق پذیری ساختمان ها 17
فصل سوم: معرفی آب انبارهای شهر لار 20
3-1 تعریف آب انبار 21
3-2 پیشینه ساخت آب انبارها 22
3-3 معرفی آب انبارهای شهر لار 23
3-3-1 ویژگی های معماری و ساختاری آب انبارهای شهر لار 24
3-3-1-1 مصالح به کار رفته در ساخت آب انبارها 24
3-3-1-2 عناصر تشکیل دهنده آب انبار 25
3-3-2 بررسی سازه آب انبارها 29
3-3-3 نکات فنی و اجرایی در ساخت آب انبارها 33
3-3-4 شیوه ی توزیع آب در سطح شهر 35
3-3-5 تصفیه آب و تامین بهداشت آب انبارها 35
3-3-6 نگهداری و مرمت آب انبار 36
3-4 گونه شناسی آب انبارهای شهر لار 37
3-5 آب انبار در سفرنامه ها 45
3-6 تاثیرات اجتماعی آب انبارها بر ساکنان محله 47
3-6-1اشعار محلی درمورد آب انبارها 48
3-7 وضعیت کنونی آب انبارهای شهر لار 50
3-8 جمع بندی 51
فصل چهارم: شناسایی آبانبارها در سایر شهرهای ایران و کشورهای دنیا 54
4-1 آب انبارها در سایر شهرهای کشور 55
4-1-1 آب انبارهای شهرهای مرکزی ایران 55
4-1-2 آب انبارهای شهرهای جنوبی ایران 59
4-1-3 آب انبارهای شهرهای شمال شرقی 61
4-1-4 آب انبارهای شهرهای غربی 61
4-1-5 جمع بندی 62
4-2 آب انبارها در سایر کشورهای دنیا 63
4-2-1 آب انبارها در کشورهای آسیایی 63
4-2-2 آب انبار در کشورهای غربی 68
4-2-3 جمع بندی 71
4-3 مقایسه تطبیقی آب انبارهای شهر لار و یزد 72
4-3-1 معرفی آب انبارهای شهر یزد 72
4-3-2 معرفی آب انبارهای شهر لار 76
4-3-3 بررسی ویژگی¬های آب انبارهای شهر لار و شهر یزد 81
4-3-3-1 تحلیل و مقایسه تطبیقی ویژگی های ساختاری و اجرایی 81
4-3-3-2 تحلیل و مقایسه تطبیقی ویژگی های هندسی 85
4-3-3-3 تحلیل و مقایسه تطبیقی تدابیر زیست – اقلیمی به کار رفته در آب انبارها 87
4-3-3-4 تحلیل و مقایسه تطبیقی ویژگیهای اجتماعی 91
4-4 جمع بندی مطالب فصلهای دوم، سوم و چهارم 93
فصل پنجم: ارائه طرح¬های پیشنهادی جهت مرمت، احیا و باززنده سازی آب¬انبارهای شهر لار……….103
5-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………104
5-2 مرمت، احیا و باززنده سازی آب انبارهای شهر لار 104
5-2-1 حفظ آب انبارها به عنوان مخازن تامین آب 106
5-2-2 باززنده سازی آب انبارها و انطباق دادن آنها با کاربری های جدید 110
5-3 ارائه پیشنهاد برای هریک از آب انبارهای شهر لار 117
فصل ششم: بررسی نمونه های موردی Error! Bookmark not defined.
6-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………104
6-2 معرفی نمونه هایی از احیاء و بازسازی آب انبارها 125
6-2-1 حفظ و احیای آب انبارهای شهر کاشان 125
6-2-2 بازسازی مخزن زیرزمینی مروگال 128
6-3 معرفی نمونه هایی از باززنده سازی و تغییر کاربری آب انبارها 129
6-3-1 موزه سازه های آبی فارس در شیراز 130
6-3-2 آب انبار قوام بوشهر 132
6-3-3 آب انبار شاد قلی خان قم 132
6-3-4 آب انبار بلور تفرش 133
6-3-5 آب انبار گنجعلی خان کرمان 134
6-3-6 آب انبار وکیل آباد 134
6-3-7 تبدیل آبانبار امیر چخماق(ستی فاطمه) یزد به زورخانه 134
فصل هفتم: انتخاب سایت و تحلیل وضع موجود…………………………………………………………136
7-1 انتخاب سایت 137
7-2 معرفی سایت 137
7-3 تحلیل سایت 139
7-3-1 تحلیل اجتماعی 139
7-3-2 تحلیل اقتصادی 141
7-3-3 تحلیل زیست محیطی 141
7-3-4 پتانسیلهای موجود در سایت 144
7-3-5 تدوین جدول SWOT 145
7-4 تدوین برنامه فیزیکی 146
فصل هشتم: ارائه طرح باززنده سازی آبدانبارهای خواجه کریمی، حاج غلامرضا و پسی 150
8-1 روش انتخابی جهت طراحی ساختاری جدید در محیط تاریخی 151
8-2 استراتژی های طراحی 151
8-3 راهکارهای طراحی 152
8-4 از ایده تا طرح(روند شکل گیری طرح) 153
8-5 ارائه طرح ها 159
8-6 جزئیات اجرایی باززنده سازی برکه پسی 162
8-7 تصاویر سه بعدی مجموعه 164
نتیجه گیری… 165
پیشنهادهایی جهت پژوهش های آینده 165
پیوست یک….. 166
پیوست دو……. 215
منابع……………. 218
فهرست جداول
جدول شماره یک: مقایسه ی آب انبارهای شهر لار و یزد 92
جدول شماره2: مقایسه شکل کلی آب انبارها بر اساس دوره ساخت آب انبار و شکل پشت بند 96
جدول شماره3: مقایسه دهانه آب انبارها بر اساس دوره ساخت آب انبار و شکل دهانه 96
جدول شماره4: مقایسه میلک آب انبارها بر اساس دوره ساخت آب انبار و شکل میلک 97
جدول شماره5: ویژگی های شیمیایی آب مخازن آب انبارهای شهر لار 106
جدول شماره6: پیشنهادهایی جهت تخریب، احیا و باززنده سازی آب انبارهای شهر لار 118
جدول شماره7: میانگین های اقلیمی ایستگاه هواشناسی سینوپتیک لار 142
جدول شماره8: جدول نوسان سالانه دمای هوا در شهر لار 142
جدول شماره9 : پتانسیل های سایت 144
جدول شماره10: سوآت 145
جدول شماره 11: برنامه فیزیکی عرصه فرهنگی 147
جدول شماره 12: برنامه فیزیکی عرصه تفریحی 148
جدول شماره 13: برنامه فیزیکی عرصه اقامتی 149
جدول شماره 14: برنامه فیزیکی عرصه ورزشی 149
جدول شماره 15: برنامه فیزیکی عرصه خدماتی 149
فهرست تصاویر
تصویر شماره1 : میزان مداخله در ساختمان 10
نمودار شماره1 : مدیریت عملکرد 13
تصویر شماره2: چاه های لافت 22
تصویر شماره3: اجزای یک آب انبار با پلکان و پاشیر 25
تصویر شماره4: دهنشیر آب انبار معتمد ………………………………………………………………………………………27
تصویر شماره5: آب انبار معتمد، تنها آبانبار دارای بادگیر شهر لار 27
تصویر شماره6: دهانه ورودی غربی آب انبار عباسپور 27
تصویر شماره7: آبرو آب انبار شش فخ 28
تصویر شماره8: علمک آب انباری در لار 28
تصویر شماره9: علمک آب انبار عباسپور لار 28
تصویر شماره10: کتیبه سردر آب انبار قنبر بیگی( 29
تصویر شماره11: روزن واقع بر گنبد آب انبارمدرسه 29
تصویر شماره12: جزئیات اجرایی جداره و کف مخزن در آب انبارهای شهر لار 34
تصویر شماره13: شیوه ی توزیع آب در سطح شهر لار 35
تصویر شماره14: نمونه ای از کانال بندی و تقسیم آب در شهر لار 35
تصویر شماره 15: عملیات لایروبی آب انبار شغال 37
تصویر شماره 16: آب انبار خانگی آقای کامجو 38
تصویر شماره17: انواع پوشش مخزن آب انبار 41
تصویر شماره18: شکل های مختلف مخزن آب انبار 41
تصویر شماره19 : آب انبارهای با گنبد کوتاه 44
تصویر شماره 20: آب انبارهای با گنبد بلند 44
تصویر شماره 21: نمونه ای از ساخت آب انبار در زیر فضای مسجد 57
تصویر شماره22: سردر آب انباری در شهر نراق 58
تصویر شماره 23: آب انبار زین آباد یزد 59
تصویر شماره24 : پلکان آب انبار شش بادگیری یزد 59
تصویر شماره25 : نمونه ای از آب انبارهای شهراوز 60
تصویر شماره26 : پلان و مقطع آب انبار آقاجانی در شیراز 60
تصویر شماره27 : آب انباری در استان هرمزگان 61
تصویر شماره28: مخزن آب انبار مسجد جامع قزوین 62
تصویر شماره 29: تصاویر و مقطع آب انبارچهارسوق در افغانستان 64
تصویر شماره 30: تصاویر، پلان و مقطع آب انبار ملک در افغانستان 65
تصویر شماره 31 : نمونه ی چند آب انبار در ازبکستان……………………………………………………………………65
تصویر شماره 32: مخزن آب انبار یارباتان سرای ترکیه 66
تصویر شماره 33: تصویر آبانبارهای با مخزن دایره و مستطیلی در ترکیه 67
تصویر شماره 34: آب انباری در منطقه ال جبین یمن 67
تصویر شماره 35: بزرگترین آب انبار جهان در هند 67
تصویر شماره 36: نمونه های مختلف آب انبار خانگی در تگزاس 68
تصویر شماره37 : آب انبار خانگی در کارائیب 69
تصویر شماره 38: آب انباری واقع در سن جوان 70
تصویر شماره 39 : آب انباری در اورشلیم 71
تصویر شماره 40 : آب انبار شش بادگیری در یزد 73
تصویر شماره41 : عناصر تشکیل دهنده آب¬انبار در شهر یزد……………………………………………………………74
تصویر شماره42: نمونه ای از آب انبارهای شهر لار 76
تصویر شماره 43: پلان و مقطع آب انبار چهاربرکه قیصریه به همراه مسجد روی آن 77
تصویر شماره44: فرم کلی آب انبارهای شهر لار 79
تصویر شماره45: مقایسه حجم کلی آب انبارهای دایره ای یزد و لار…………………………………………………79
تصویر شماره46: عناصر تشکیل دهنده آب انبار در شهر لار 79
تصویر شماره 47: پایداری سازه گنبدی آب انبار 83
تصویر شماره48: نحوه پوشش آب انبارهای شهر لار 83
تصویر شماره 49: نحوه پوشش راه پله و پاشیر در شهر لار 84
تصویر شماره50: نحوه انتقال نیرو در آب انبارهای دو شهر لار و یزد………………………………………………..84
تصویر شماره51 : مقایسه شکل آب انبارهای یزد و لار……………………………………………………………………85
تصویر شماره 52: چگونگی ارتباط پلکان، پاشیر و فضاهای کاربردی در یزد 87
تصویر شماره53: هندسه در آب انبارها 89
تصویر شماره 54: مقایسه نحوه تهویه در آب انبارهای دو شهر لار و یزد 89
تصویر شماره55: پراکندگی آب انبارها بر اساس دوره ساخت 99
تصویر شماره56: پراکندگی آب انبارهای مستطیلی و صلیبی 99
تصویر شماره57: طرح پیشنهادی جهت تغییر کاربری آب انبار به زورخانه 117
تصویر شماره58: عملیات بازسازی گنبد مورگال 128
تصویر شماره 59: تغییر کاربری آب انباری در ترکیه به نمایشگاه آثار هنری 129
تصویر شماره60: استفاده از مخازن آبی زیر کلیساها به عنوان رستوران 130
تصویر شماره61: استفاده از آب انبار مستطیلی به عنوان بخشی از رستوران 130
تصویر شماره62: موزه آبی شیراز 131
تصویر شماره63 : آب انبار قوام بوشهر 132
تصویر شماره64 : آب انبار شادقلی خان در قم 133
تصویر شماره 65: آب انبار بلور تفرش 133
تصویر شماره66: نمونه هایی از تبدیل آب انبار به زورخانه در یزد 135
تصویر شماره67: موقعیت محله کهویه در شهر لار 137
تصویر شماره68: موقعیت پنج آب انبار انتخابی در سایت 138
تصویر شماره69: دید و منظر به نقاط مختلف سایت 139
تصویر شماره70: دسترسی ها به سایت 140
تصویر شماره71: کاربری های همجوار با سایت مورد نظر 140
تصویر شماره72: موقعیت و زاویه تابش نور خورشید در شهر لار 142
تصویر شماره73: موقعیت و زاویه تابش نور خورشید نسبت به سایت انتخابی 142
تصویر شماره74: نمودار گلباد شهر لار……………………………………………………………………………………….143
تصویر شماره 75: جهت باد مطلوب در سایت انتخابی 143
تصویر شماره76: جانمایی عرصه ها در سایت 155
تصویر شماره77: موقعیت آبراه ها، بافت سبز و گذرهای محله در سایت 155
تصویر شماره78: طرح اولیه ارائه شده با توجه به مکانیابی عرصه ها 156
تصویر شماره79: طرح ارائه شده با تاکید بر مسیرها و گذرهای سایه دار…………………………………………157
تصویر شماره80: تصویر سه بعدی مجموعه در مراحل اولیه طراحی 157
تصویر شماره81: طراحی سایه بانها با تاکید بر سایه اندازی مناسب 158
تصویر شماره82: ایده های اولیه در طراحی نما 158
تصویر شماره83: جانمایی عرصه ها در طرح نهایی 159
تصویر شماره84: پلان کلی مجموعه 159
تصویر شماره85: پلان مجموعه رستوران، کافی شاپ و فست فود 160
تصویر شماره86: پلان طبقه همکف مجموعه اقامتی 160
تصویر شماره87: پلان طبقه اول مجموعه اقامتی 161
تصویر شماره88: پلان مجموعه فرهنگی آموزشی 161
تصویر شماره89: مقطع کلی از مجموعه……………………………………………………………………………………..162
تصویر شماره90: پلان و تصاویر آب انبار پسی 162
تصویر شماره91: مقاطع و جزئیات اجرایی جهت باززنده سازی آب انبار پسی 163
تصویر شماره92: تصاویر سه بعدی از مجموعه 164
