رساله معماری
دانلود رساله معماری طراحی فضاهای چند عملکردی شهری بر اساس معماری ایرانی-اسلامی
طراحی فضاهای چند عملکردی شهری بر اساس معماری ایرانی-اسلامی
(مطالعه موردی ایستگاه مترو ارم سبز )
چکیده :
از آنجایی که ایجاد فضاهای چند منظوره و چند عملکردی در فضاهای شهری جنبه جدید و نو در جامعه ایجاد کرده است می توان این گونه فضاها را در مکان های عمومی مانند مترو ها هم ایجاد کرد . توسعه و تحول صنعت حمل و نقل ریلی درون و برون شهری مستلزم شناخت واقعی از تمام ظریفیت ها و پتانسیل های بالقوه می باشد . اگر چه بخش حمل و نقل ، بحثی خدماتی به شمار می آید لکن به دلیل اهمیت بنیادی آن ، فعالیتی زیر بنایی محسوب گردیده و در صورت عدم توجه کافی به آن سایر بخش ها نیز دچار عقب ماندگی خواهد شد . رشد و گسترش صنعت حمل و نقل ریلی و وجود مزیت های نسبی فرآوان آن نسبت به سایر روشهای عمومی حمل و نقل بیش از هر زمان دیگری مشاهده می گردد . با پیشرفت تکنولوژی قطارهای شهری در حال تغییر و تحول بوده و وظیفه حمل و نقل مسافران در اغلب شهرهای مهم دنیا را به عهده گرفته است . بر اساس آمارها ، همواره تقاضا در این بخش فزآینده است و با توجه به مزیت های ذاتی و منحصر به فرد حمل و نقل ریلی شدن تکنولوژی ساخت قطعات ، وجود سیستم های موثر در زمینه نگهداری ، تامین انرژی ، علائم و ارتباطات و تجهیزات ، مستلزم حمایت همه جانبه می باشد . امروزه ایستگاهها بصورت یک مرکز مهم شهری در آمده اند ، جایی که قابل مکث کردن ، معاشرت کردن ، خرید مایحتاج منزل و همچنین استفاده از تسهیلات متنوع می باشد . همچنین مترو ها به عنوان فضاهایی مد نظر قرار می گیرند که می توان در مواقع بحرانی نیز از آنها استفاده کرد . همچنین به مترو به عنوان فضایی چند عملکردی نگاه می شود .تا بتواند در شرایط ویژه استفاده های خاص را نیز پاسخگو باشد .
کلمات کلیدی :
مترو ، حمل و نقل ، انعطاف پذیر ، چند عملکردی ، فضای شهری
فهرست مطالب :
کلیات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………23
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………24
مفاهیم پایه: نیاز، فضا و فرم…………………………………………………………………………………………………………………………………26
:بیان مسئله تحقیق و بررسی آن…………………………………………………………………………………………………………………………27
سوال تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29
مطالعه نمونه ها جهت دستیابی به راهکارها………………………………………………………………………………………………………..30
قلمرو مکانی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………32
-نتیجه گیری و ارائه راهکار………………………………………………………………………………………………………………………………….33
مراحل اجرایی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………34
فصل اول ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………36
1 تعاریف ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..36
1-1-بنا و معماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..36
1-2-معماری و تمدن اسلامی ……………………………………………………………………………………………………………………………38
1-3-خانه اعتقادات جمعی ………………………………………………………………………………………………………………………………..38
1-4-فضا …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….39
1-5-زیبایی معماری اسلامی-ایرانی……………………………………………………………………………………………………………………40
1-5-1-معماری دوران اسلامی- ایرانی………………………………………………………………………………………………………………40
1-6-مصالح ساختمانی استفاده شده در معماری اسلامی………………………………………………………………………………….42
1-7فضاهای خانه در معماری ایرانی –اسلامی ………………………………………………………………………………………………….43
1-8-معماری ایرانی –اسلامی معماری درونگرا………………………………………………………………………………………………….45
1-8-1-خصوصیات معماری درونگرا…………………………………………………………………………………………………………………..46
1-8-1-1-امنیت……………………………………………………………………………………………………………………………………………….47
1-8-1-2-محرمیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………….48
1-8-1-3-وحدث و کثرت………………………………………………………………………………………………………………………………..48
1-8-1-4-نظم و بی‌نظمی………………………………………………………………………………………………………………………………..49
1-8-1-5-گونه‌گونی و یکنواختی………………………………………………………………………………………………………………………49
1-8-1-6-مرکزیت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………49
1-8-1-7-ابهام و ایهام………………………………………………………………………………………………………………………………………49
1-8-1-8-تعادل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………50
1-8-1-9-تنوع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..50
1-8-1-10-چند کارکردی بودن فضاها و عناصر……………………………………………………………………………………………..50
1-8-1-1-11- پرهیز از اسراف………………………………………………………………………………………………………………………….51
1-9-رویکرد ایرانی- اسلامی در شهرسازی…………………………………………………………………………………………………………51
1-10- معماری ایرانی –اسلامی (سنتی) و معماری مدرن ……………………………………………………………………………….53
1-10-1-مهم‌ترین ویژگی‌های معماری ایرانی –اسلامی(سنتی) و تفاوت آن با هنر و معماری مدرن …………..53
1-10-2- پاسخ به نیاز انسان در یک اثر معماری ……………………………………………………………………………………………54
1-10-3-دنیای جدید و معماری جدید………………………………………………………………………………………………………………57
1-11-نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………….59
فصل دوم : مفاهیم پایه و مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………………….60
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….61
2-مبانی نظری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………61
2-1-تعاریف………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….61
2-1-1- فضای شهری…………………………………………………………………………………………………………………………………………61
2-1-2-انواع تقسیم بندی فضا………………………………………………………………………………………………………………………….62
2-2-2-ارزش اجتماعی فضاهای عمومی……………………………………………………………………………………………………………62
2-2-3-فضای عمومی بستر تعاملات اجتماعی ………………………………………………………………………………………………….64
2-2-4-فضای عمومی و حیات جمعی ……………………………………………………………………………………………………………….65
2-2-5-فضای عمومی و هویت جمعی ………………………………………………………………………………………………………………65
2-2-6-فضاهای عمومی به عنوان عوامل شناخت و هویت شهر ………………………………………………………………………65
2-3-طبقه بندی ابعاد فضای عمومی در پاسخگویی به نیاز های انسان………………………………………………………….66
2-3-1-پاسخگویی کالبدی- فضایی………………………………………………………………………………………………………………….66
2-4-اصول برنامه ریزی شهری……………………………………………………………………………………………………………………………66
2-4-1-معیارهای برنامه ریزی شهری برای فضاهای عمومی ……………………………………………………………………………66
2-5-فضاهای چندمنظوره(چند عملکردی)……………………………………………………………………………………………………….67
2-5-1-چند عملکردی طراحی کردن فضاهای شهری…………………………………………………………………………………….67
2-6-انعطاف پذیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………….69
2-6-1-تعریف و ماهیت انعطاف پذیری…………………………………………………………………………………………………………….69
2-6-2-نگاهی به پیشینه طراحی انعطاف پذیر ………………………………………………………………………………………………..71
2-6-3-ساختار فضاهای چند منظوره و منعطف ……………………………………………………………………………………………..71
2-6-3-1-فضای متغیر …………………………………………………………………………………………………………………………………….71
2-6-3-2-فضای نیمه ثابت ……………………………………………………………………………………………………………………………..71
2-6-3-3- فضای ثابت ……………………………………………………………………………………………………………………………………71
2-7-بررسی عملکرد در حوزه انعطاف پذیری …………………………………………………………………………………………………..72
2-7-1بررسی نقش انعطاف پذیری در حفظ و حراست محیط زیست …………………………………………………………….72
2-8-گونه های انعطاف پذیری…………………………………………………………………………………………………………………………….73
2-8-1 -تطبیق پذیری(جابجایی فصلی وروزانه)……………………………………………………………………………………………….73
2-8-2-تغییرپذیری تفکیک و تجمیع……………………………………………………………………………………………………………….73
2-8 -3تنوع پذیری ( فضای چند عملکردی )………………………………………………………………………………………………….73
2-9-تاریخچه مترو …………………………………………………………………………………………………………………………………………….74
2-9-1تعریف ایستگاه مترو …………………………………………………………………………………………………………………………………75
2-9-1-1-فضای تصمیم گیری…………………………………………………………………………………………………………………………76
2-9-1-2-فضاهای فرصت یا مکث…………………………………………………………………………………………………………………..76
2-9-1-3-فضاهای حرکتی……………………………………………………………………………………………………………………………..76
2-10-اولین مترو جهان …………………………………………………………………………………………………………………………………….77
2-10-1-تاریخچه مترو جهان…………………………………………………………………………………………………………………………….78
2-10-2-مترو برای غیر مسافر ………………………………………………………………………………………………………………………….78
2-10-3-متروِ؛ جان پناه…………………………………………………………………………………………………………………………………….78
2-11-ایستگاه‌های مترو………………………………………………………………………………………………………………………………………79
2-11-1-کار مترو……………………………………………………………………………………………………………………………………………….79
2-12- مترو در تهران ………………………………………………………………………………………………………………………………………..79
2-13-تفاوت ساختاری ایستگاه ها و ورودی های مترو…………………………………………………………………….83
2-14-عوامل موثر در تدوین ضوابط طراحی فضاهای پیرامون ورودی مترو…………………………………………..85
2-14-1- معیارها و ضوابط طراحی موجود در مورد طراحی بخش بیرونی ورودی های مترو………………………..85
2-15-مزایای فضاها وتونل های مترو …………………………………………………………………………………………………………….88
2-15-1-عملکرد چندگانه فضاها وتونل های زیرزمینی و مترو ها………………………………………………………………….88
2-15-1-1-کارکرد ارتباطی وحمل و نقل………………………………………………………………………………………………………89
2-15-1-2-مراکز فرماندهی و کنترل……………………………………………………………………………………………………………..90
2-15-1-3-مراکز داده …………………………………………………………………………………………………………………………………….90
2-15-1-4-کاربری مراکز نگهداری اقلام،تجهیزات ،دارو و مراکز صنعتی و تولیدی زیرزمینی ………………….90
2-15-1-5-کاربری مراکزدرمانی……………………………………………………………………………………………………………………..91
2-16-جایگاه ایستگاه های مترو در منظر شهری …………………………………………………………………………………………….93
2-17-نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………96
فصل سوم:بررسی نمونه های داخلی و خارجی …………………………………………………………………………………………………..97
3- نمونه های خارجی ………………………………………………………………………………………………………………………………………..98
3-1-مترو مسکو: موزه زیرزمینی………………………………………………………………………………………………………………………..98
3-1-1-تاریخچه مترو…………………………………………………………………………………………………………………………………………98
3-1-2-مشخصات …………………………………………………………………………………………………………………………………………..100
3-2- مترو نیویورک سیتی ……………………………………………………………………………………………………………………………..102
3-3- متروی پکن……………………………………………………………………………………………………………………………………………..103
3-3-1-تاریخچه……………………………………………………………………………………………………………………103
3-3-2-ساعت کار………………………………………………………………………………………………………………….104
3-3-3-خطوط مترو……………………………………………………………………………………………………………….104
3-3-4-بلیط…………………………………………………………………………………………………………………………105
3-3-5-زباله به جای بلیط………………………………………………………………………………………………………105
3-4- ایستگاه متروی امام خمینی…………………………………………………………………………………………….105
3-4-1-مشخصات………………………………………………………………………………………………………………….105
3-4-2-ورودی‌ها……………………………………………………………………………………………………………………106
3-4-3- مشخصات عمومی ایستگاه ……………………………………………………………………………………………………………….106
3-5- مترو مفتح ………………………………………………………………………………………………………………………………………………107
3-5-1-مشخصات عمومی ایستگاه …………………………………………………………………………………………………………………107
فصل چهارم : کلیات جغرافیایی ، تاریخی……………………………………………………………………………………………………….109
4-1- :جغرافیای طبیعی…………………………………………………………………………………………………………………………………..110
4-1-1 موقعیت و حدود شهرتهران و تقسیمات آن……………………………………………………………………………………….110
4-1-2- شناخت طبیعی ، ناهمواریها……………………………………………………………………………………………………………..110
4-1-3- آب و هوا…………………………………………………………………………………………………………………………………………….113
4-1-4- بادها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..114
4-1-5-منابع تامین آب تهران………………………………………………………………………………………………………………………..115
4-1-6-پوشش گیاهی…………………………………………………………………………………………………………………………………….115
4-1-7-زلزله خیزی در استان…………………………………………………………………………………………………………………………115
4-1-8- جغرافیای اقلیمی……………………………………………………………………………………………………………………………..116
4-1-8-1- تاثیر عوامل اقلیمی ……………………………………………………………………………………………………………………117
4-1-8-2- تاثیر تابش آفتاب بر ساختمان ………………………………………………………………………………………………….118
4-1-8-3-عامل باد بر شکل ساختمان…………………………………………………………………………………………………………..119
4-2-بخش دوم:جغرافیای انسانی ……………………………………………………………………………………………………………………119
4-2-1- ترکیب جمعیت ………………………………………………………………………………………………………………………………..119
.4-2-2- مذهب……………………………………………………………………………………………………………………………………………….121
4-2-3- زبان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………121
4-3-معرفی منطقه 5 تهران ………………………………………………………………………………………………………………………….122
4-3-1-محدوده………………………………………………………………………………………………………………………………………………..122
4-3-2-جمعیت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………122
4-3-3-تقسمات پیشنهادی منطقه (نواحی و محلات ) ………………………………………………………………………………..124
4-4-معرفی شهرک اکباتان …………………………………………………………………………………………………………………………….124
4-4-1-تاریخچه……………………………………………………………………………………………………………………124
4-4-2-ساختار……………………………………………………………………………………………………………………..125
4-4-3-هیأت مدیره مرکزی شهرک اکباتان………………………………………………………………………………..127
4-4-4-مکان‌های عمومی شهرک اکباتان……………………………………………………………………………………129
4-4-5-ورزشگاه‌ها…………………………………………………………………………………………………………………130
4-4-6-گرافیتی ……………………………………………………………………………………………………………………131
4-5- تحلیل مترو ارم سبز ………………………………………………………………………………………………………………………………132
فصل پنجم : برنامه فیزیکی طرح …………………………………………………………………………………………………………………….136
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………137
5- استاندارد ها و ضوابط طراحی……………………………………………………………………………………………………………………..137
5-1-جا به جایی درونی …………………………………………………………………………………………………………………………………..137
5-1-1-گلوگاههای کنترل ……………………………………………………………………………………………………………………………..137
5-1-2-دسترسی به سکو ها – پله ها……………………………………………………………………………………………………………. 138
5-2- انواع سکوها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………140
5-2-1-حوزه امنیت سکو…………………………………………………………………………………………………………………………………142
5-2-2-حوزه ذخیره ……………………………………………………………………………………………………………………………………….142
5-2-3-حوزه امد و شد مسافرین ……………………………………………………………………………………………………………………142
5-2-4-حوزه تجهیزات سکو …………………………………………………………………………………………………………………………..142
5-3-فضاهای نشستن ……………………………………………………………………………………………………………………………………..143
5-3-1-فضاهای اداری …………………………………………………………………………………………………………………………………….143
5-4-عبور و مرور عابران پیاده ………………………………………………………………………………………………………………………..144
5-5-ملاحظات عملی در طراحی ایستگاه مترو……………………………………………………………………………………………….144
5-5-1-جابجایی بیرونی…………………………………………………………………………………………………………………………………..144
5-5-2-جابجایی درونی……………………………………………………………………………………………………………………………………146
5-6-نواحی اصلی عملکردی ایستگاه در حالت کلی………………………………………………………………………………………..146
5-6-1-هال اصلی و انتظار ……………………………………………………………………………………………………………………………..147
5-6-2-بخش فروش بلیط……………………………………………………………………………………………………………………………….148
5-6-3-سکوها………………………………………………………………………………………………………………………………………………….149
5-6-4-مراکز تجاری در ایستگاه ها ……………………………………………………………………………………………………………….149
5-6-5-اعلانات و اطلاع رسانی سفر………………………………………………………………………………………………………………..150
5-6-6-تامین ایمنی و امنیت………………………………………………………………………………………………………………………….151
5-6-7-کنترل صدا…………………………………………………………………………………………………………………………………………..153
5-6-8-تبلیغات………………………………………………………………………………………………………………………………………………..153
5-6-8-1-راه های دسترسی و ورودی ایستگاه ……………………………………………………………………………………………..154
5-6-8-2-بخش اطلاع رسانی بلیط………………………………………………………………………………………………………………..154
5-6-8-3-بخش تجار و انتظار…………………………………………………………………………………………………………………………154
5-6-8-4-سکو و محل سوار شدن………………………………………………………………………………………………………………….154
5-7- کارهای هنری…………………………………………………………………………………………………………………………………………155
5-8-تاسیسات …………………………………………………………………………………………………………………………………………………156
5-8-1-تاسیسات برقی …………………………………………………………………………………………………………………………………..156
5-8-2-تاسیسات تهیویه ………………………………………………………………………………………………………………………………..157
5-8-3- اتاق های تاسیسات برقی……………………………………………………………………………………………………………………157
5-8-3-1-برق اضطراری ………………………………………………………………………………………………………………………………..158
5-8-3-2-تاسیسات مربوط به آتش سوزی …………………………………………………………………………………………………..158
5-8-3-3-سیستم اعلام حریق ………………………………………………………………………………………………………………………158
5-8-3-4-سیستم اطفای حریق …………………………………………………………………………………………………………………….159
5-9- سازه بنا ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….160
5-10-برنامه فیزیکی طرح……………………………………………………………………………………………………………………………….161
نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..162
جمع بندی و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………163
فهرست منابع و مواخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………..173
فهرست جدول ها
جدول 4-1 جمعیت و مساحت شهر تهران طی سالهای سرشماری………………………… …………………………………..120
جدول4-2 روند رشد جمعیت شهر تهران طی سالهای سرشماری…………………………………………………………………120
جدول5-1 زیر استاندارد پله ها را برای دسترسی به سکو ……………………………………………………………………………..139
جدول 5-2استاندارد استفاده از سطوح شیب دار برای دسترسی به سکو ها………………………………………………….140
جدول 5-3ابعاد مورد نیاز برای انواع سکوها…………………………………………………………………………………………………….141
فهرست عکس ها
شکل 2-1-فضای چند عملکردی ………………………………………………………………………………………………………………………70
شکل 3-1- مترومسکو ……………………………………………………………………………………………………………………………………..99
شکل 3-2- مترو مسکو…………………………………………………………………………………………………………………………………….100
شکل 3-3- مترو مسکو…………………………………………………………………………………………………………………………………….101
شکل 3-4-مترو نیویورک ………………………………………………………………………………………………………………………………..102
شکل 3-5-مترو نیویورک ………………………………………………………………………………………………………………………………..102
شکل 3-6-مترو پکن ……………………………………………………………………………………………………………………………………….104
شکل 3-7-مترو مفتح ……………………………………………………………………………………………………………………………………..107
عکس4-1- موقعیت استان تهران در نقشه……………………………………………………………………………………………………..110
عکس4-2-نقشه ناهمواریهای استان تهران…………………………………………………………………………………………………….112
عکس 4-3- نقشه گسترش شهر تهران …………………………………………………………………………………………………………114
عکس 4-4-محدوده منطقه 5 …………………………………………………………………………………………………………………………123
عکس 4-5-عکس هوایی شهرک اکباتان ………………………………………………………………………………………………………129
عکس 4-6-عکس هوایی شهرک اکباتان ………………………………………………………………………………………………………130
عکس 4-7-نقاشی های گرافیکی شهرک اکباتان ………………………………………………………………………………………….131
عکس 4-8-عکس هوایی مترو ارم سبز …………………………………………………………………………………………………………..132
عکس 4-9-عکس های مترو ارم سبز ……………………………………………………………………………………………………………..132
عکس 5-1—گلوگاه کنترل مترو ……………………………………………………………………………………………………………………138
عکس 5-2-دسترسی به سکو ها و پله ……………………………………………………………………………………………………………139
عکس 5-3-انواع سکوها …………………………………………………………………………………………………………………………………..141
عکس 5-4-فضاهای نشستن…………………………………………………………………………………………………………………………….143
عکس 5-5ایستگاه حومه ای با میدان باز شهریب و فضاسازی در ورودی آن ………………………………………………..145
عکس 5-6سایبان ها موجی و زیبا در ایستگاه رتردام ………………………………………………………………………………….145
عکس 5-7فضای اصلی و انتظار………………………………………………………………………………………………………………………..148
عکس 5-8 فروش بلیط…………………………………………………………………………………………………………………………………….149
عکس 5-9 فضای تجاری …………………………………………………………………………………………………………………………………150
عکس 5-10-تبلیغات و اطلاع رسانی………………………………………………………………………………………………………………151
عکس 5-11 کارهای هنری در مترو ……………………………………………………………………………………………………………….155
فهرست نقشه ها
نقشه پلان مجموعه ……………………………………………………………………………………………………………………………….169-170
نقشه نماو نما………………………………………………………………………………………………………………………………………….171-172
روند پیشنهادی طراحی معماری اسلامی- ایرانی
معماری اصیل اسلامی- ایرانی در طول سالیان متمادی با تکیه به مولفه هایی چون فرهنگ و اقلیم، نیازهای انسانی ساکنین را پیش بینی کرده و به شکل هنرمندانه ای آنها را دستمایه شکل گیری فضای بیرونی و اندرونی در معماری اصیل خانه های ایرانی اشاره داشت به نظر می رسد اینگونه فضاها جهت رفع برخی نیازهای فرهنگی شکل گرفته اند.
استاد پیر نیا تحقیقات گسترده ای در خصوص اهمیت و نقش فرهنگ در معماری اصیل اسلمی – ایرانی داشته است که به طرح نظریات نوینی درباره معماری ایرانی انجامید که جملگی در تالیفات متعدد وی منعکس است.
اصول چهارگانه هنرهای ایرانی- اسلامی از جمله معروف ترین نظریات اوست که به زعم وی ملاکی ” اسلامی” بودن هنر به شمار می رود. این چهار اصل که پیرنیا، به تبع تخصص خود، کاربدرد آنها را بیشتر در بخش معماری مورد توجه قرار داده است، عبارتند از: مردم واری یا مردم داری که همان رعایت مقیاس های انسانی به شکل مطلوب و بر اساس رفع نیازهای انسانی است. “خودبسندگی”، به مفهوم حداکثر استفاده از امکانات در دسترس و مصالح “بوم آورد” ، برای نمونه مسجد بسیار کهن “فهرج” در استان یزد، پرهیز از بیهودگی، به معنای دوری از افزوده های غیر ضروری ( به زعم وی، در معماری سلامی، حتی مواد و مصالح تزئینی نیز با هدف تزئین مورد استفاده قرار نگرفته است)، درونگرایی که بیش از سه اصل دیگر، تاثیرات مذهب را نمایان می سازد. به گفته وی ، ” درون گرایی و کشش معماران ایرانی به سوی حیاطها و پادیاوها( جایگاه شستشو )و گودال، باغچه ها و هشتیها و کلاه فرنگی ها که شبستان ها و نهانخانه های عشرت را گرداگرد خود گرفته و محیط های دلکش و خودمانی بوجود آورده، از دیرباز جزو منطق معماری ایران بوده است.” باغها نیز از این امر تبعیت کرده و معمولا دور تا دور آن با دیوار محصور بوده است.”
چهار اصل فوق را، اصل دیگری تکمیل می کند که به زعم پیرنیا، مختص معماری ایرانی- اسلامی است. این اصل که وی آن را ” نیارش و پیمون” می نامید، معماری ایرانی را در هر سه مرحله اساسی معماری یعنی طرح و محاسبه و اجرا، به بهترین نحو یاری می کرد. نیارش به معنای عوامل نگهدارنده بنا، عبارت است از “مجوعه امور محاسباتی و استاتیکی به انضمام مصالح شناسی و استفاده از مناسبترین و کمترین مصالح”. پیمون ضوابطی است که به منظور تعیین و حفظ تناسب بین اجزای بنا رعایت می شد.. “پیروی از پیمون ، هر گونه نگرانی معمار را درباره نازیبایی یا نااستواری ساختمان از میان می برده است.”
یکی دیگر از عناصر معماری اصیل ایرانی که بر اساس نیازهای اقلیمی شکل گرفته، طاقهای قوسی و گنبدی می باشد. از جمله خصوصیات اقلیمی طاق های قوسی و گنبدی در مناطق گرم و خشک این است که ارتفاع اتاق از کف تا زیر طاق زیر می شود لذا می توان یک تهویه طبیعی در اطاق ایجاد کرد. از آن جایی که هوای گرم سبک تر است و به بالا صعود می کند و هوای خنک تر جایگزین آن می شود، با تعبیه چند دریچه در اطراف و یا نوک طاق ، هوای گرم از دریچه خارج می شود و یک جریان طبیعی از پایین به بالا به وجود می آید. همچنین از عمده مصالح مورد استفاده در این مناطق می توان به گل، خشت و آجر اشاره کرد که به وفور در این مناطق یافت می شود و از نظر اقلیمی عملکرد خوبی دارد زیرا در طی روز دیرتر گرم می شود و شب هنگام نیز، حرارت خود را دیرتر پس می دهد و این باعث تعدیل نوسان حرارت داخل ساختمان در طی شبانه روز می شود.
