بررسی تطبیقی سیاست توانمندسازی در ساماندهی بافت های شهری
چکیده
بررسی ارتباط اقتصاد شهری با ترکیب نظام درآمدی شهرداری¬ها در شهرهای کوچک استان فارس(مطالعه موردی؛ شهرهای ارسنجان، صفاشهر و لامرد)
شهرداری به عنوان نهاد اساسی تأثیرگذار در محقق ساختن اهداف مدیریت شهری، نقش عمده¬ای را در افزایش رفاه شهروندان و بهبود کارایی فعالیت¬های اقتصادی واقع در محدوده شهر عهده¬دار می¬باشد. این نهاد مانند سایر سازمان¬ها جهت ارائه مدیریتی پایدار نیازمند درآمدی پایدار است. عدم تعادل در نظام درآمدی شهرداری¬های کشور ما به علت وابستگی به کمک¬های مالی دولت و منابع ناپایدار درآمدی، دستیابی به یک نظام کارآمد درآمدی را به یکی از چالش¬های عمده این نهاد تبدیل کرده است. این ناکارآمدی نظام درآمدی شهرداری¬ها نه تنها در کلانشهرها نمایان گردیده بلکه حتی شهرهای کوچک را نیز درگیر کرده است. بنابراین با توجه به نقش مهم شهرهای کوچک در تعادل بخشی به توسعه¬ی منطقه¬ای و سهم عمده این شهرها در ساختار شهری ایران پرداختن به مشکلات موجود در نظام مالی این گونه شهرها امری ضروری است. بر این اساس هدف این پژوهش شناسایی ترکیب نظام درآمدی شهرداری¬ها در شهرهای کوچک استان فارس (شهرهای ارسنجان، صفاشهر و لامرد)، با بررسی ارتباط اقتصاد ¬شهری با ترکیب منابع درآمدی شهرداری این شهرها و اصلاح ساختار درآمدی آن¬ها¬ با نگاهی به نقش اقتصاد شهری در تأمین مالی شهرداری¬ها می¬باشد. پژوهش پیش رو با رویکردی کاربردی نگاشته شده است و روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، روش توصیفی¬- تحلیلی است. نتیجه حاصل از تحقیق بیان می¬دارد متوسط سهم منابع مرتبط با اقتصاد شهری در ترکیب نظام درآمدی شهرداری ارسنجان، صفاشهر و لامرد در طی دوره ۱۳۹۰-۱۳۸۵ ، به ترتیب برابر با ۷۴/۷، ۰۴/۷ و ۰۱/۴ درصد بوده است، که این نتیجه خود مبین ارتباط ضعیف اقتصاد شهری با ترکیب نظام درآمدی شهرداری¬های سه شهر مورد مطالعه است و لزوم سرمایه¬گذاری در زمینه فعالیت¬های اقتصادی شهری با توجه به پتانسیل-های موجود در این سه شهر، به عنوان درآمدی پایدار امری ضروری و مبرم است. واژه های کلیدی: شهرهای کوچک، درآمد پایدار، ترکیب نظام درآمد شهرداری، اقتصاد شهری
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول کلیات تحقیق ۲ ۱-۱- مقدمه و طرح موضوع ۲ ۱-۲- طرح مسئله و ضرورت تحقیق ۴ ۱-۳- اهداف تحقیق ۶ ۱-۴- سؤالات تحقیق ۷ ۱-۵- روش تحقیق ۸ ۱-۶- تعریف واژه ها و اصطلاحات ۸
فصل دوم پیشینه تحقیق و مروری بر متون مرتبط با موضوع ۱۱ مقدمه ۱۱ بخش اول: مفاهیم اولیه ۱۳ ۲-۱-۱- شهرداری ۱۳ ۲-۱-۲- وظایف شهرداریها در ایران ۱۴ ۲-۱-۳- مالیه شهری ۱۵ ۲-۱-۴- شهرداریها از نظر مالی چه نوع مؤسساتی هستند؟ ۱۶ ۲-۱-۵- درآمد پایدار ۱۶ بخش دوم: نظام درآمد شهرداریها ۱۹ ۲-۲-۱- منابع درآمدی و شیوههای تأمین مالی در شهرداریها ۱۹ ۲-۲-۱-۱- مالیات محلی ۲۱ ۲-۲-۱-۱-۱- مالیات بر دارایی ۲۷ ۲-۲-۱-۱-۱-۱- مالیات بر ارزش زمین ۲۹ ۲-۲-۱-۱-۱-۲- مالیات بر درآمد ۳۱ ۲-۲-۱-۱-۲- مالیاتهای زیست محیطی (سبز) ۳۲ ۲-۲-۱-۲- عوارض و بهای خدمات شهری ۳۲ ۲-۲-۱-۳- کمکهای میان حکومتی ۳۴ ۲-۲-۱-۴- استقراض و انتشار اوراق قرضه شهری ۳۷ ۲-۲-۲- جمع بندی ۳۹ بخش سوم: اقتصاد شهری ۴۱ ۲-۳-۱- علم اقتصاد و شاخههای اصلی آن ۴۱ ۲-۳-۲-تعریف اقتصاد شهری ۴۲ ۲-۳-۳-بازارهای تشکیل دهنده اقتصاد شهری ۴۴ ۲-۳-۳-۱- بازار زمین ۴۴ ۲-۳-۳-۲-بازار کار یا سرمایه انسانی ۴۵ ۲-۳-۳-۳-بازار سرمایه ۴۵ ۲-۳-۴-نظریهی پایهی اقتصادی شهر ۴۶ ۲-۳-۵- توسعه اقتصاد محلی ۴۷ ۲-۳-۵-۱-تعریف توسعه اقتصاد محلی ۴۸ ۲-۳-۵-۲-فراهم سازی محیط کسب و کار توانمند ۵۰ ۲-۳-۵-۳-فرایند برنامه ریزی استراتژیک توسعه اقتصاد محلی ۵۱ ۲-۳-۵-۴-نقش حکومتهای محلی (شهرداریها) در توسعه اقتصاد محلی ۵۳ ۲-۳-۶- شهرها و مشکلات اقتصادی ۵۵ ۲-۳-۷-رابطه اقتصاد شهری با ترکیب نظام درآمد شهرداریها ۵۶ ۲-۳-۸- جمعبندی ۵۷ بخش چهارم: شهرهای کوچک ۵۹ بخش پنجم: پیشینه تحقیق ۶۲ ۲-۴-۱-پیشینه تحقیق در ایران ۶۲ ۲-۴-۲- پیشینه تحقیق در سایر کشورها ۶۹ ۲-۴-۳- جمع بندی ۷۵ فصل سوم ترکیب نظام درآمدی شهرداریها ۷۷ مقدمه ۷۷ بخش اول: ترکیب نظام درآمدی شهرداریها در شهرهای ایران قبل و بعد از انقلاب ۷۸ ۳-۱-۱-ترکیب نظام درآمدی شهرداریها در شهرهای ایران قبل از انقلاب ۷۸ ۳-۱-۱-۱- سال های ۱۲۸۶ تا ۱۳۳۴ ۷۹ ۳-۱-۱-۲- سال های ۱۳۳۴ تا ۱۳۵۷ ۸۱ ۳-۱-۲-ترکیب نظام درآمدی شهرداریها در شهرهای ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ تا کنون) ۸۳ ۳-۱-۳- ترکیب نظام درآمدی شهرداریها در کلانشهرهای ایران ۹۴ بخش دوم: ترکیب نظام درآمدی شهرداریها در سایر کشورهای دنیا ۹۸ ۳-۲-۱- کشورهای توسعه یافته ۹۸ ۳-۲-۱-۱-امریکا ۹۸ ۳-۲-۱-۲- کانادا ۱۰۰ ۳-۲-۱-۳- انگلیس ۱۰۲ ۳-۲-۱-۴- فرانسه ۱۰۳ ۳-۲-۱-۵- سوئد ۱۰۴ ۳-۲-۱-۶- ژاپن ۱۰۵ ۳-۲-۱-۷-آلمان ۱۰۷ ۳-۲-۱-۸- استرالیا ۱۰۸ ۳-۲-۱-۹- اسپانیا ۱۰۹ ۳-۲-۱-۱۰- اتریش ۱۱۰ ۳-۲-۲- کشورهای در حال توسعه ۱۱۱ ۳-۲-۲-۱-مالزی ۱۱۱ ۳-۲-۲-۲- فیلیپین ۱۱۲ ۳-۲-۲-۳-بنگلادش ۱۱۳ ۳-۲-۲-۴- هند ۱۱۴ ۳-۲-۲-۵- چین ۱۱۵ ۳-۲-۲-۶- ترکیه ۱۱۷ ۳-۲-۲-۷- تایلند ۱۱۸ ۳-۳- جمع بندی ۱۲۶
فصل چهارم بررسی اقتصاد شهری و ترکیب نظام درآمدی شهرداریها در شهرهای ارسنجان، صفاشهر و لامرد ۱۳۱ بخش اول: بررسی اقتصاد شهری و ترکیب نظام درآمدی شهرداری در شهر ارسنجان ۱۳۱ ۴-۱-۱- موقعیت جغرافیایی شهر ارسنجان ۱۳۱ ۴-۱-۲- جمعیت و تغییرات آن ۱۳۳ ۴-۱-۳- خصوصیات اقتصادی شهر ارسنجان ۱۳۴ ۴-۱-۳-۱- اوضاع کلی اقتصادی شهر ۱۳۴ ۴-۱-۳-۱-۱- چشم انداز و روند کلی بخش کشاورزی ۱۳۴ ۴-۱-۳-۱-۱-۱- ویژگیهای بخش کشاورزی در شهر ارسنجان ۱۴۰ ۴-۱-۳-۱-۱-۲- اهم منابع و امکانات بخش کشاورزی شهر ارسنجان ۱۴۰ ۴-۱-۳-۱-۱-۳- تنگناها و مشکلات بخش کشاورزی شهر ارسنجان ۱۴۰ ۴-۱-۳-۱-۲- چشم انداز و روند کلی بخش صنعت در ارسنجان ۱۴۱ ۴-۱-۳-۱-۳- اهم منابع و امکانات بخش خدمات ۱۴۳ ۴-۱-۳-۲- بررسی وضعیت و تحولات نیروی انسانی در شهر ارسنجان ۱۴۵ ۴-۱-۳-۲-۱- وضع فعالیت در شهر ۱۴۶ ۴-۱-۳-۲-۲- توزیع بخشی شاغلین ۱۴۷ ۴-۱-۳-۳- تحلیل بخش اقتصادی شهر ارسنجان ۱۴۸ ۴-۱-۳-۳-۱- تعیین عملکرد و نقش غالب شهر در وضع موجود ۱۴۸ ۴-۱-۳-۳-۲-پیشبینی نقش و روند توسعه اقتصادی شهر ارسنجان ۱۴۸ ۴-۱-۳-۴- بررسی وضعیت درآمد شهرداری ارسنجان ۱۴۹ ۴-۱-۳-۴-۱-تحلیل ترکیب درآمد شهرداری ارسنجان ۱۵۱ ۴-۱-۳-۴-۲- ارزیابی نظام درآمدی شهرداری ارسنجان ۱۵۸ ۴-۱-۳-۴-۲-۱- تفکیک درآمدهای مستمر و نامستمر شهرداری ارسنجان ۱۵۹ ۴-۱-۳-۴-۲-۲- نیازهای مالی شهر ارسنجان و تحول آن در آینده ۱۶۰ ۴-۱-۳-۴-۲-۳- پایه اقتصادی شهر ارسنجان و ظرفیتهای تأمین مالی جدید ۱۶۱ ۴-۱-۳-۴-۲-۴-آثار اقتصادی تامین منابع مالی به شیوه کنونی و پیامدهای تداوم وضع فعلی ۱۶۲ ۴-۱-۳-۴-۲-۵-ارتباط اقتصاد شهری ارسنجان با ترکیب نظام درآمدی شهرداری ارسنجان ۱۶۲ ۴-۱-۳-۵-جمع بندی ۱۶۳ بخش دوم: بررسی اقتصاد شهری و ترکیب نظام درآمدی شهرداری در شهر صفاشهر ۱۶۶ ۴-۲-۱-موقعیت جغرافیایی شهر صفاشهر ۱۶۶ ۴-۲-۲-جمعیت و تغییرات آن ۱۶۷ ۴-۲-۳-خصوصیات اقتصادی شهر صفاشهر ۱۶۸ ۴-۲-۳-۱- اوضاع کلی اقتصادی شهر ۱۶۸ ۴-۲-۳-۱-۱-چشم انداز و روند کلی بخش کشاورزی ۱۶۹ ۴-۲-۳-۱-۱-۱-ویژگیهای بخش کشاورزی در شهر صفاشهر ۱۷۵ ۴-۲-۳-۱-۱-۲-اهم منابع و امکانات بخش کشاورزی شهر صفاشهر ۱۷۵ ۴-۲-۳-۱-۱-۳-تنگناها و مشکلات بخش کشاورزی شهر صفاشهر ۱۷۶ ۴-۲-۳-۱-۲-چشم انداز و روند کلی بخش صنعت در صفاشهر ۱۷۶ ۴-۲-۳-۱-۳-اهم منابع و امکانات بخش خدمات ۱۷۸ ۴-۲-۳-۲-بررسی وضعیت و تحولات نیروی انسانی در شهر صفاشهر ۱۸۰ ۴-۲-۳-۲-۱-وضع فعالیت در شهر ۱۸۱ ۴-۲-۳-۲-۲-توزیع بخشی شاغلین ۱۸۲ ۴-۲-۳-۳-تحلیل بخش اقتصادی شهر صفاشهر ۱۸۳ ۴-۲-۳-۳-۱-تعیین عملکرد و نقش غالب شهر در وضع موجود ۱۸۳ ۴-۲-۳-۳-۲-پیشبینی نقش و روند توسعه اقتصادی شهر صفاشهر ۱۸۳ ۴-۲-۳-۴-بررسی وضعیت درآمد شهرداری صفاشهر ۱۸۵ ۴-۲-۳-۴-۱-تحلیل ترکیب درآمد شهرداری صفاشهر ۱۸۷ ۴-۲-۳-۴-۲-ارزیابی نظام درآمدی شهرداری صفاشهر ۱۹۴ ۴-۲-۳-۴-۲-۱-تفکیک درآمدهای مستمر و نامستمر شهرداری صفاشهر ۱۹۵ ۴-۲-۳-۴-۲-۲-نیازهای مالی شهر صفاشهر و تحول آن در آینده ۱۹۶ ۴-۲-۳-۴-۲-۳-پایه اقتصادی شهر صفاشهر و ظرفیتهای تأمین مالی جدید ۱۹۶ ۴-۲-۳-۴-۲-۴-آثار اقتصادی تأمین منابع مالی به شیوه کنونی و پیامدهای تداوم وضع فعلی ۱۹۷ ۴-۲-۳-۴-۲-۵-ارتباط اقتصاد شهری صفاشهر با ترکیب نظام درآمدی شهرداری صفاشهر ۱۹۸ ۴-۱-۳-۵-جمع بندی ۱۹۹ بخش سوم: بررسی اقتصاد شهری و ترکیب نظام درآمدی شهرداری در شهر لامرد ۲۰۱ ۴-۳-۱-موقعیت جغرافیایی شهر لامرد ۲۰۱ ۴-۳-۲-جمعیت و تغییرات آن ۲۰۲ ۴-۳-۳-خصوصیات اقتصادی شهر لامرد ۲۰۴ ۴-۳-۳-۱-اوضاع کلی اقتصادی شهر ۲۰۴ ۴-۳-۳-۱-۱-چشم انداز و روند کلی بخش کشاورزی ۲۰۴ ۴-۳-۳-۱-۱-۱-ویژگیهای بخش کشاورزی در شهر لامرد ۲۰۷ ۴-۳-۳-۱-۱-۲-اهم منابع و امکانات بخش کشاورزی شهر لامرد ۲۰۸ ۴-۳-۳-۱-۱-۳-تنگناها و مشکلات بخش کشاورزی شهر لامرد ۲۰۸ ۴-۳-۳-۱-۲-چشم انداز و روند کلی بخش صنعت در لامرد ۲۰۸ ۴-۳-۳-۱-۲-۱-امکانات زیربنایی بخش صنعت ۲۱۰ ۴-۳-۳-۱-۳-اهم منابع و امکانات بخش خدمات ۲۱۱ ۴-۳-۳-۲-بررسی وضعیت و تحولات نیروی انسانی در شهر لامرد ۲۱۳ ۴-۳-۳-۲-۱-وضع فعالیت در شهر ۲۱۳ ۴-۳-۳-۲-۲-توزیع بخشی شاغلین ۲۱۵ ۴-۳-۳-۳-تحلیل بخش اقتصادی شهر لامرد ۲۱۷ ۴-۳-۳-۳-۱-تعیین عملکرد و نقش غالب شهر در وضع موجود ۲۱۷ ۴-۳-۳-۳-۲-پیشبینی نقش و روند توسعه اقتصادی شهر لامرد ۲۱۹ ۴-۳-۳-۴-بررسی وضعیت درآمد شهرداری لامرد ۲۲۰ ۴-۳-۳-۴-۱-تحلیل ترکیب درآمد شهرداری لامرد ۲۲۲ ۴-۳-۳-۴-۲-ارزیابی نظام درآمدی شهرداری لامرد ۲۲۹ ۴-۳-۳-۴-۲-۱-تفکیک درآمدهای مستمر و نامستمر شهرداری لامرد ۲۳۰ ۴-۳-۳-۴-۲-۲-نیازهای مالی شهر لامرد و تحول آن در آینده ۲۳۱ ۴-۳-۳-۴-۲-۳-پایه اقتصادی شهر لامرد و ظرفیتهای تأمین مالی جدید ۲۳۳ ۴-۳-۳-۴-۲-۴-آثار اقتصادی تامین منابع مالی به شیوه کنونی و پیامدهای تداوم وضع فعلی ۲۳۳ ۴-۳-۳-۴-۲-۴-ارتباط اقتصاد شهری لامرد با ترکیب نظام درآمدی شهرداری لامرد ۲۳۴ ۴-۳-۳-۵-جمع بندی ۲۳۵ بخش چهارم: مقایسه ترکیب نظام درآمدی شهرهای ارسنجان، صفاشهر و لامرد ۲۳۸ بخش پنجم: مقایسه ترکیب نظام درآمدی شهرهای ارسنجان، صفاشهر و لامرد با کلانشهرهای ایران ۲۴۲
فصل پنجم پاسخ به سؤالات، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات ۲۴۶ مقدمه ۲۴۶ بخش اول: پاسخ به سؤالات تحقیق ۲۴۷ بخش دوم: یافتههای پژوهش و نتیجه گیری ۲۵۱ ۵-۱-۱-مشکلات مالی شهرهای کوچک ۲۵۱ ۵-۱-۲-نتیجه گیری ۲۵۳ بخش سوم: ارائه پیشنهادات ۲۵۴ ۵-۲-۱-پیشنهادات ۲۵۴ ۵-۲-۱-۱-بهرهگیری هر چه بیشتر از عوارض پایدار ۲۵۴ ۵-۲-۱-۲- اصلاح قوانین و مقررات شهرداری ۲۵۶ ۵-۲-۱-۳-نظام مند کردن کمکهای دولتی ۲۵۶ ۵-۲-۱-۴-بهرهگیری از مشارکت بخش خصوصی با استفاده از ابزارهای جدید مالی و پولی ۲۵۷ ۵-۲-۱-۵-سرمایه گذاری و مشارکت در فعالیتهای اقتصادی شهر ۲۵۸ ۵-۲-۲-پیشنهاد برای مطالعات آتی ۲۶۲
