معرفی حکومت اسلامی در ترکیه (معماری اسلامی)

عثمانی ها

بعد از یورش مغول ها به ایران تعدادی از ایرانیان ناجار به مهاجرت شدند از آن جمله قبیله ای در خراسان که به آناتولی رفتند و به سلجوقیان آن دیار پناهنده شدند . عثمان رهبرگروه مهاجر در سال 1300 میلادی سلسله پادشاهی عثمانی را بنیانگذاری کرد که تا سال 1936 میلادی ادامه یافت . عثمانی ها به زودی دامنه استیلای خود را در غرب آسیای صغیر و شرق اروپا توسعه دادند . قسطنطنیه ( استانبول امروزی ) پایتخت روم شرقی و امپراطوری بیزانس در سال 1453 میلادی سقوط کرد و پس از آن پایتخت عثمانی تبدیل گردید .

معماری

پایتخت عثمانی ها در ابتدا در بورسا بوده است که در این زمان سبک معماری ادامه سبک سلجوقی است . راهروها و شبستان دارای گنبد بوده که نور از اطراف گنبد به داخل نفوذ می کند . ساده ترین فرم ساختمان سالن با گنبد بزرگ و سر در ورودی می باشد . عمده توجه حکومت معطوف به استانبول و سپس به ادرنه (در شرق ترکیه قراردارد ) بود که به عنوان پایتخت دوم امپراطوری محسوب می شد . سلسله مراتب موقعیت اجتماعی افراد در ساختمان مساجد تاثیر داشت . مساجد سلاطین و شاهزادگان با مساجد وزرا و شخصیت های دیگر دربار که در ردیف پایین تر قرار می گرفتند تفاوت داشت . رعایت چنین نظم و سلسله مراتبی در زمان حکومت عثمانیان بیش از گذشته محسوس و ملموس شده بود و نقطه اوج آن در زمان حیات معمار برجسته عثمانی به نام کوکاسینان بود که از سال 1538 الی 1588 معمار اعظم دربار به شمار می رفت .
مساجد سنگی عثمانیان در بالکان که غالبا گنبد و مناره ای واحد و از سه تا پنج سرسرا تشکیل می شدند با کلیساهای آجر ساخت بیزانس که روی دیوارهایشنقاشی شده بود کاملا تفاوت داشت . گنبد های نیم کروی پوشیده از لایه سرب آن ها ومناره های باریک و قلمی شکل شان و نیز کلاهک های مخروطی شکل سربی آن ها ویژگی خاص هنر عثمانیان به حساب می آمد ساختمان ایاصوفیه که قبلا کلیسا بوده است نقش به سزایی در شکل گیری معماری عثمانی دارد و به عنوان الگو و منبع الهام بسیاری از بناهای عثمانی قرار گرفت .
مسجد فاتح استانبول به نام سلطان محمد اولین مسجدی است که در پیروی از نقشه ایا صوفیه ساخته شده است و نمونه دیگر مسجد سلطان بایزید دوم است .
نخستین مجموعه از مساجد برجسته زمان عثمانیان مسجد و مجموعه مهمت دوم است که آرامگاه سلاطین نیز در آن قرار دارد معماری عثمانی با معرفی سینان به عنوان معمار اعظم دربار سلطان سلیمان اول وارد دوران جدید و شکوهمند خود شد . اولین اثر او مسجد شهزاده در استانبول است . دومین اثرش مسجد عظیم سلطان سلیمان است ( تصویر 20 ) که برروی یکی از هفت تپه استانبول ( تپه شاخ زرین ) با الهام از ایاصوفیه ساخت . یکی دیگر از شاهکارهای سینان مسجد سلیمیه در ادرنه است که به دستورسلطان سلیم دوم ساخته شد . گنبد عظیم این بنا با چهار مناره باریک احاطه شده است .
سینان عمده توجه خود را به ترکیب و تلفیق گنبد و مناره ها معطوف داشت خود او گفته است که ترکیب چهارگانه مناره نماد چهار خلیفه هستند که گنبد ( سمبل حضرت محمد ) را احاطه کرده اند و از آن ها به عنوان نمادی از پیروزی اسلام در دوره عثمانی استفاده نمود . آثار سینان تا قرن هفدهم میلادی الهام بخش و راهنمای تمام معماران بود . از دیگر بناهای مهم دوران عثمانی عمارت با عظمت توپکاپی است که در اواسط قرن پانزدهم میلادی در استانبول احداث گردید . این بنا شامل مجموعه عظیمی از باغ ها و ساختمان های متفرقه می باشد ودارای کاشیکاری بسیازظریف و زیبا ، که از مشخصات هنر عثمانی است ، می باشد .

تزیینات

استفاده از سنگ مرمر در نمای درب های ورودی و تزیینات داخلی رونق پیدا نمود و در بعضی از موارد مرمر جای چوب را نیز اشغال کرد .
گچبری اهمیت خود را در نقش های برجسته حفظ نمود . در قرن هیجدهم میلادی نیز هنوز این تکنیک به کار گرفته می شد به ویژه وقتی که طرح های اروپایی مورد توجه دربار عثمانی ها قرار گرفت و روش باروک اروپایی در ترکیه مرسوم شد . علاوه بر تزیینات کنده کاری ، نوع جدید تزیینی بر روی چوب به طرز ناگهانی نمودار گشت و آن نقاشی روی چوب بود که در مساجد به موضوعات سنتی منحصر می گردید .
نقاشی کامل دیواری در این زمینه مانند نقاشی مینیاتور ولی در اندازه بزرگ تر تولید می گردید . مهم ترین عامل تزیینی طبق معمول کاشی کاری بود . از اوائل قرن پانزدهم میلادی می توان شاهد زیبا ترین کاشی های تزیینی در داخل و خارج ساختمان بود . شهر ایزنیک مهم ترین مرکز تولید کاشی و سفال بوده است .
تاریخ سفالگری ترکان عثمانی به طور کلی از شهرهای ایزنیک و استانبول سرچشمه می گیرد . انواع گا ها ، درخت سرو و کلا روئیدنی ها سوژه اصلی طرح های عثمانی بوده است.