انسان طبیعت معماریتازه های معماریمرمتمرمت ابنیه
طرح مرمت و احیای خانه تاریخی داروغه در مشهد
خانه داروغه مربوط به دوره قاجار است و در مشهد، خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۳۵۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این اثر در اواخر دوره قاجار به دستور یوسف خان هراتی، داروغه مشهد در مساحت حدود یک هزار و ۱۰۰ مترمربع احداث گردید. خانهٔ داروغه مشهد به لحاظ فرم و شکل معماری به شیوه مرسوم خانههای تاریخی ایران (سه طرف ساخت) بنا شده است و عناصر معماری آن، به ویژه طرح تراس پلههای دوطرفه و تزئینات، نشان از الگوبرداری از طرحهای معماری روسی دارد. این بنای تاریخی در سال ۱۳۹۱ توسط شهرداری منطقه و شرکت عمران و مسکنسازان ثامن با اعتبار ۳۷ میلیارد ریال خریداری شده و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت؛ و در سال ۱۳۹۴ به بهرهبرداری رسید.
تعادل و تقارن :
ویژگی دیگر که در داروغه نمایان است پادجفت در تهرنگ آن است درست است که ساختمان سازی در دو ضلع شمال غربی و جنوب شرقی در نما به صورت قرینه و تعادل ساخته شده است ولی در ضلع شمال شرقی با استفاده از راهروی ارتباطی می کوشیدند تا یکواختی و سنگینی را بر هم زنند
، چنان که هر گوشه آن برای بیننده تازگی داشته باشد. در دو پهلوی بنا ساختمان سازی شده در یک پهلو که در حال حاضر تخریب شده و با آجرهایی دیواری چیده شده احتمالا این پهلو دارای نما بوده است و در پهلوی دیگر همان راهروی ارتباطی وجود دارد (پیرنیا، ۱۳۷۲).
– درون گرایی – برون گرایی:
درون گرایی در یک معماری وقتی تعریف می شود که همه فضاها حول میانسرایی مرکزی چیده شوند و تنها ارتباط خانه با بیرون تنها در ورودی باشد که آدمیان خانه را با شهر ارتباط می دهد. که البته در خانه داروغه به درستی چنین الگویی حاکم است اما آنچه که بنا را به عنوان بنایی میان دوره ای می تواند معرفی کند موضوع برون گرایی نه چندان خالص خانه داروغه است. تغییر در رفتار مردم اواسط دوره قاجار و بعدها به طور گسترده تری در پهلوی اول است که عاملانی چون حضور اروپاییان و اقشار مختلف فرهنگی در مشهد ، تفکر در مدرنیته که همراه با انقلاب صنعتی آهسته آهسته رخنه در همه امور مردم کرد ، مودیسم در معماری که همه گیر و گاها اجتناب ناپذیر است و به موجب الگویابی و تغییراتی اصل درون گرایی چنده هزار سال معماری ایران کرد (پیرنیا، ۱۳۷۲).
فرهیخته تر با کشیدگی بیشتر منتهی به ایوانی که دو سوم نمای شرقی را به خود اختصاص داده (با تزئیناتی چون آجرکاری، کاشی کاری و گچبری) توانسته مسیر ارتباطی با طبقه اول را تعریف نماید. این پله ها حدود ۲ متر به داخل حیاط رخنه کرده اند.
در جبهه غربی بنا پله ها به طور کل تخریب گشته اند که این امر به دلیل تغییرات کاربری در دوره های بعدی رخ داده است اما آنچه که از گمانه زنیهای صورت گرفته ، عکس هوایی قدیم و … مشهود است دو رشته پله متصل به بنا و رو به حیاط وجود داشته مسیر دسترسی به اتاقهای طبقه اول این جبهه را میسر کرده است. بر این اساس می توان به درستی در نیمه برون گرا شدن الگویی خانه داروغه نتیجه گرفت . بنایی که با تفکر حاکم بر جامعه شکل می گیرد و نیازهای مادی و معنوی ساکنین را به کمال تامین می کرده است.
تجبهه شرقی بنا که پلکانهای اصلی حذف شده اند (نگارنده)
اتاق پنج دری شاه نشین:
اهمیت اتاق میانی همچون سالن بزرگ که اتاق ۴ دری هم خوانده می شود از شیوه های اصیل معماری ایرانی بوده و نمونه های زیادی از خانه های دوره قاجاریه با چنین مشخصات در سرزمین کهن ایران باقی مانده است با این تفاوت در خانه های قاجار اتاق پنج دری بوده به چهار دری و جالب توجه این است که این اتاق در نما پنج دری می باشد ولی در واقع اتاقی است با ۴ درب – پنجره که درب-پنجره پنجم مربوط به راهروی میان اتاق ۴ دری را به اتاق کرسی متصل می کند. این اتاق را به عنوان اتاق شاه نشین اندرونی می توان معرفی کرد.
با توجه به گمانه زنی های صورت گرفته بر سطح دیوارهای این اتاق معین شد که سرتاسر اتاق را با نقاشی دیواری به سبک اروپایی که شبیه آن در اتاق نقاشی جبهه شرقی وجود دارد با رنگهایی که مشابه به رنگهای سقف چوبی کاذب (در همان اتاق) نیز است مطابقت دارد. قابهایی با تصاویر مناظر طبیعت با خانه های شیروانی دار و … که ره آورد معماری اروپایی در دوره قاجار است که متاسفانه در سالیان بعد کلیه سطوح را با رنگ پوشانده است. . سقف کاذب با گره چینی چوبهای رنگ خورده که بصورت قابهایی منفرد در کنار یکدیگر قرار گرفته اند از دیگر تزئینات این فضا محسوب می شوند. مساحت اتاق ۵۲۰۸ مترمربع در ابعاد ۵۸ ۶ متر می باشد. این تالار علاوه بر دسترسی از ایران، از اتاق شومینه و اتاق کرسی نیز مسیر دسترسی دارد.
مطالعه تطبیقی تعدادی از خانه های اواخر دوره قاجار در مشهد:
مطالعه و مقایسه چند نمونه از خانه های اواخر دوره قاجار در مشهد بدین جهت صورت گرفته است که شناخت بیشتری درباره نوع معماری و تزئینات این ابنیه داشته باشیم تا بتوانیم با آگاهی کامل طرح مرمت خانه داروغه را ارائه دهیم.
بررسی پلان ، نوع مصالح، تزئینات و شیوه ساخت این ابنیه در این مقایسه مورد تاکید واقع شده است.|
با توجه به تعدد خانه های اواخر قاجر در شهد و تخریب بسیاری از این خانه ها در طرح تفضیلی بافت پیرامون حرم مطهر به صورت گزینه ای این چند خانه که از نظر پلان و تزئینات شبیه خانه داروغه بوده اند مورد مقایسه قرار گرفته اند.
١- خانه داروغه، بلوار وحدت اسلامی، وحدت ۲۱، کوچه کشمیری ها و دارای شماره ثبت ۶۳۵۷ گزارش ثبتی خانه داروغه، ۱۳۸۱).
۲- حسینیه رحیمیان ، واقع در خیابان نواب صفوی ، نواب ۷ (کوچه عسکریه) پلاک ۵۴ و دارای شماره ثبت ۱۱۰۸۸ (گزارش ثبتی حسینیه رحیمیان، ۱۳۸۳)
٣- خانه مقبل السلطنه، خیابان امام خمینی، بازارچه سراب، جنب مسجد مقبل، پلاک ۲۲ گزارش ثبتی خانه مقبل السلطنه، ۱۳۸۲).
۴- خانه داودی ، ضلع جنوبی خیابان توحید (بالا خیابان پلاک ۱۶، جنب مسجد جعفری و دارای شماره ثبت ۲۹۱۸ (گزارش ثبتی خانه داودی، ۱۳۷۹).
بررسى التقاط راه روی ارتباطی یا تراس با جبهه های دیگر:
علت نام گذاری تراس برای راهروی ارتباطی:
١- کد ارتفاعی این جبهه از خانه ها از جبهه های دیگر پایین تر هستند (حتی در خانه داروغه یا حسینیه رحیمیان که این قسمت بصورت دو طبقه ساخته شده است باز هم دارای ارتفاع کمتری نسبت به دو قسمت دیگر است.)
۲ – وجود طاق نما ها در نما.
۳- نقش فضای ارتباط دهنده را نیز دارا هستند (در خانه داروغه و حسینیه رحیمیان این قسمت دو طبقه و مسقف است).
این فایل دارای 47 صفحه به صورت فایل word میباشد.
دانلود مستقیم از سایت معماری بنا:
مطالب مشابه:
دانلود پروژه مرمت خانه کوزه کنانی (حسینیه فروشانیها)
دانلود پاورپوینت مرمت کامل خانه امیر نظام گروس در تبریز
آشنایی با خانه مقدم در تهران
پروژه مرمت خانه حاج حسن غفوری قزوینی
دانلود پاورپوینت بررسی معماری کاخ های پهلوی