عنوان: موزه منطقه‌ای هنر و فرهنگ آذربایجان با رویکرد معماری پایداری اکولوژیکی در شهر اردبیل
فهرست مطالب
عنوان صفحه چکیده 1 فصل اول : کلیات تحقیق 1ـ1ـ پرسش اصلی تحقیق 2 1ـ2ـ بیان مسأله 2 1ـ3ـ سوابق مربوط 6 1ـ4ـ سوالات 8 1ـ5ـ اهداف تحقیق 8 1ـ6ـ ضرورت‌های خاص انجام تحقیق 9 1ـ7ـ بهره‌وران 9 1ـ8ـ روش کار 10 1ـ9ـ ابزار گردآوری اطلاعات 11 1ـ10ـ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 11 فصل دوم : مبانی و مفاهیم نظری 2ـ1ـ موزه 12 2ـ1ـ1ـ نگاهی گذرا به موزه 12 2ـ1ـ2ـ منشأ پیدایش لغت موزه 13 2ـ1ـ3ـ تاریخ موزه در ایران 14 2ـ1ـ4ـ تاریخچه موزه در جهان 15 2ـ1ـ5ـ انواع موزه‌ها 15 2ـ1ـ6ـ موز‌های هنری 16 2ـ1ـ7ـ موزه‌های هنری مدرن 16 2ـ1ـ8ـ موزه‌های تاریخی 17 2ـ1ـ9ـ موزه‌های علمی 17 2ـ1ـ10ـ موزه‌های تخصصی 18 2ـ1ـ11ـ موزه‌های منقطه‌ای 18 2ـ2ـ هنر 18 2ـ3ـ هنر، تعاریف و مضامین 19 2ـ4ـ هنر در فرهنگ ایران 22 2ـ5ـ عناصر هنر 22 2ـ5ـ1ـ تخیل 22 2ـ5ـ2ـ ذوق 23 2ـ5ـ3ـ خلاقیت 23 2ـ5ـ4ـ زیبایی 24 2ـ6ـ سخن نهایی در تعریف هنر 24 فهرست مطالب عنوان صفحه 2ـ7ـ فرهنگ و معماری 26 2ـ7ـ1ـ رابطه فرهنگ و معماری 26 2ـ7ـ2ـ فرهنگ معماری، معماری فرهنگی 29 2ـ7ـ3ـ ارتباط بین معماری، فرهنگ و مکان 30 2ـ7ـ4ـ عوامل فرهنگی مؤثر در شکل‌گیری فضای معماری 31 2ـ7ـ5ـ بازتاب فرهنگ در صورت فضای معماری 32 2ـ7ـ6ـ مبانی فرهنگ ایران و تأثیر آن بر معماری 32 2ـ7ـ7ـ انسان و فرهنگ در معماری 34 2ـ7ـ8ـ نقش و جایگاه کنونی معماری فضاهای فرهنگی 36 2ـ8ـ تاریخ آذربایجان 36 2ـ8ـ1ـ حدود آذربایجان 39 2ـ8ـ2ـ پیش از اسلام 39 فصل سوم: مبانی و مشخصه‌های معماری پایدار 3ـ1ـ پایداری 41 3ـ1ـ1ـ مفهوم پایداری 41 3ـ1ـ2ـ معنای لغوی واژه پایداری 42 3ـ1ـ3ـ از محیط پایدار تا معماری پایدار 42 3ـ2ـ مبانی طراحی پایدار 46 3ـ2ـ1ـ طراحی پایدار 47 3ـ2ـ2ـ فرآیند طراحی پایدار 48 3ـ2ـ3ـ تبیین مؤلفه‌های طراحی پایدار محیطی 48 3ـ3ـ مفهوم پایداری و توسعه پایدار 49 3ـ4ـ معماری و شهرسازی پایدار 51 3ـ5ـ بازشناسی مفهوم پایداری در معماری و شهرسازی ایرانی 58 3ـ5ـ1ـ دیدگاه معماران پایداری 61 3ـ6ـ معماری سبز 62 3ـ6ـ1ـ معماری اکولوژیک 62 3ـ6ـ2ـ نحوه اجرای ساختمان 63 3ـ6ـ3ـ معماری سبز 63 3ـ6ـ4ـ مفهوم ساختمان‌سازی سبز و توسعه پایدار 64 3ـ6ـ5ـ جنبش سبز 65 3ـ6ـ6ـ دیدگاه معمارانی چند از معماری سبز 66 3ـ7ـ رویکرد جامع به معماری پایدار در ابعاد اکولوژی، انرژی و اقلیم 67 3ـ7ـ1ـ اهداف طراحی پایدار محیطی و ارائه طرح پیشنهادی 67 فهرست مطالب عنوان صفحه 3ـ7ـ2ـ اصول طراحی پایدار محیطی 69 3ـ8ـ رئوس مهم و اساسی طراحی پایدار 70 3ـ8ـ1ـ کاربرد معماری پایدار در طراحی موزه‌ها 74 3ـ8ـ2ـ راه‌های جلوگیری از اتلاف حرارت در ساختمان 74 3ـ9ـ عناصر کاربردی در آتریم‌ها 76 3ـ9ـ1ـ به‌کارگیری صفحات فتوولتائیک در آتریم‌ها 77 فصل چهارم: مصادیق 4ـ1ـ طراحی پایدار در جهان 79 4ـ1ـ1ـ گنبد رایشتاک (پارلمان آلمان) 79 4ـ1ـ2ـ برج هرست 80 4ـ1ـ3ـ گلن هاوس 81 4ـ1ـ4ـ مرکز جهانگردان مرداب کلی 81 4ـ1ـ5ـ برج رایزر 82 4ـ1ـ6ـ طرح مرکز موسیقی تایپه 83 4ـ2ـ طراحی پایدار در ایران 84 فصل پنجم: شناخت و بررسی بستر طراحی 5ـ1ـ مقدمه 86 5ـ2ـ بستر طرح 87 5ـ2ـ1ـ مطالعات تاریخی 87 5ـ2ـ2ـ تاریخچه شهر 89 5ـ3ـ ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی 90 5ـ3ـ1ـ نژاد و زبان 90 5ـ3ـ2ـ دین و مذهب 91 5ـ4ـ مطالعات فرهنگی ـ مذهبی 92 5ـ5ـ وضعیت اقتصادی 93 5ـ5ـ1ـ فعالیت‌ها 93 5ـ6ـ امکانات شهر و توصیه‌های کلی 93 5ـ7ـ پتانسیل‌های موجود در امکانات توسعه فرهنگی ـ توریستی شهر 94 5ـ8ـ موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی اردبیل 94 5ـ8ـ1ـ دمای هوا 94 5ـ8ـ2ـ رطوبت هوا 95 5ـ8ـ3ـ بادها 95 5ـ8ـ4ـ خلاصه وضعیت جریان باد در اردبیل 97 5ـ9ـ جهت استقرار ساختمان‌ها 98 فهرست مطالب عنوان صفحه 5ـ10ـ نتیجه‌گیری 98 5ـ11ـ انتخاب سایت پروژه 100 5ـ11ـ1ـ معرفی سایت انتخاب شده 100 5ـ11ـ2ـ پتانسیل‌های موجود در سایت 101 5ـ12ـ نتیجه‌گیری 101 فصل ششم: معیار‌ها و برنامه‌ریزی کالبدی 6ـ1ـ مقدمه 102 6ـ2ـ معیارهای طراحی موزه 102 6ـ2ـ1ـ کنترل رطوبت 102 6ـ2ـ2ـ تهویه 103 6ـ2ـ3ـ کنترل و طراحی نور در داخل موزه 103 6ـ3ـ طیف نور 104 6ـ4ـ انتخاب محل موزه 105 6ـ5ـ عرصه‌بندی موزه 105 6ـ6ـ غرفه‌بندی نمایش نموده‌ها 106 6ـ7ـ نظام‌های حرکتی اجباری و اختیاری 106 6ـ8ـ برنامه‌ریزی عملکردی و کالبدی 107 6ـ8ـ1ـ نظام حرکتی موزه 107 6ـ8ـ2ـ واحدهای فروش بلیط 108 6ـ8ـ3ـ فضای لابی و انتظار 108 6ـ8ـ4ـ اطلاع‌رسانی در داخل موزه 108 6ـ8ـ5ـ فضاهای خدماتی عرضه و فروش رسانه‌ای 109 6ـ8ـ6ـ کتابخانه عمومی و تخصصی 109 6ـ8ـ7ـ گالری‌ها 109 6ـ8ـ8ـ ارتباطات عمودی 109 6ـ8ـ9ـ رستوران و تریا 110 6ـ8ـ10ـ بخش اداری 110 6ـ8ـ11ـ نورپردازی فضاهای داخلی و محوطه 111 6ـ8ـ12ـ سرویس‌های بهداشتی 111 6ـ8ـ13ـ پله فرار 111 6ـ8ـ14ـ سالن همایش‌ها 111 6ـ8ـ14ـ1ـ طراحی سالن نمایش 112 6ـ8ـ15ـ پارکینگ‌ها 113 6ـ9ـ استانداردها 113 فهرست مطالب عنوان صفحه 6ـ9ـ1ـ کریدورها و سطوح شیب‌دار 113 6ـ9ـ1ـ1ـ سرعت‌های راه رفتن 113 6ـ9ـ1ـ2ـ ظرفیت کریدور 114 6ـ9ـ2ـ گالری‌ها 114 6ـ9ـ3ـ پارکینگ‌ها 115 6ـ9ـ4ـ پارکینگ خیابان 115 6ـ9ـ5ـ مساحت مورد نیاز 115 6ـ10ـ لیست فضاهای مورد نیاز 116 فصل هفتم: فرآیند طراحی معماری 7ـ1ـ فرآیند طراحی 120 7ـ1ـ1ـ فضای معماری 120 7ـ1ـ2ـ عناصر تعریف فضا 121 7ـ2ـ نور 122 7ـ2ـ1ـ نور و اثر آن 122 7ـ2ـ2ـ چگونگی عملکرد نور طبیعی در معماری 123 7ـ2ـ3ـ اهداف کاربردی روشنائی روز 123 7ـ2ـ4ـ دستورالعمل‌های نورپردازی با نور طبیعی 124 7ـ2ـ5ـ بازتاب نور از سطوح اطراف 124 7ـ2ـ6ـ تصفیه کردن روشنائی روز 124 7ـ3ـ فاکتورهای شکل‌دهنده 125 7ـ3ـ1ـ ارتفاع پنجره 125 7ـ3ـ2ـ عمق اتاق 125 7ـ3ـ3ـ نورپردازی طبیعی فضاهای داخلی 125 7ـ4ـ نتیجه 126 7ـ5ـ تأسیسات طرح 126 7ـ5ـ1ـ نوع سازه 126 7ـ5ـ2ـ تأسیسات زهکشی سایت 127 7ـ5ـ3ـ تأسیسات کنترل شرایط هوا 127 7ـ5ـ4ـ تأسیسات ایمنی (آتشنشانی) 127 7ـ5ـ5ـ سیستم آبرسانی و فاضلاب 128 7ـ5ـ5ـ1ـ سیستم تأمین آب 128 7ـ6ـ جمع‌آوری و دفع فاضلاب و آب باران 129 7ـ7ـ تأسیسات گرمایش و سرمایش 130 7ـ8ـ دما و رطوبت نسبی 130 فهرست مطالب عنوان صفحه 7ـ9ـ فن کویل زمینی یا توزیع هوای تازه مرکزی 131 7ـ9ـ1ـ هوارسان 131 7ـ10ـ طرح ارائه شده 133 منابع و مأخذ 139
فهرست جداول
عنوان صفحه جدول (2ـ1): معنای لغوی موزه 13 جدول (2ـ2): تاریخ موزه در جهان 15 جدول (3ـ1): سه معیار اصلی مفهوم پایداری در معماری 44 جدول (3ـ2): فرایند طراحی پایدار 48 جدول (3ـ3): سیاست‌های معماری و طراحی شهری بر مبنای طراحی پایدار محیطی 49 جدول (3ـ4): بررسی تطبیقی مفاهیم معماری و شهرسازی ایرانی با معماری و شهرسازی پایدار 55 جدول (3ـ5): پاردایم‌های اصول معماری پایدار 56 جدول (3ـ6): جمع‌بندی میانی پایدار مطرح در ادبیات تحقیق 60 جدول (3ـ7): دیدگاه معمارانی چند از طراحی پایدار 61 جدول (3ـ8): اجزای معماری اکولوژیک 62 جدول (3ـ9): عناصر لازم برای اجرای قوی معماری 63 جدول (3ـ10): اجزای تشکیل دهنده معماری سبز 64 جدول (3ـ11): دیدگاه معمارانی چند از معماری سبز 66 جدول (4ـ1): بررسی نکات حائز اهمیت در مصادیق 78 جدول (5ـ1): تغییرات رطوبت هوا 95 جدول (5ـ2): وزش باد 96 جدول (5ـ3): جهت باد غالب 96 جدول (5ـ4): وضعیت تابش 97 جدول (6ـ1): مساحت‌های عرصه علمی و تحقیقاتی (بخش برگزاری اجتماعات و گردهمایی) 116 جدول (6ـ2): مساحت‌های عرصه‌های علمی و تحقیقاتی (بخش اطلاعات) 117 جدول (6ـ3): مساحت‌های عرصه کارگاهی 118 جدول (6ـ4): مساحت‌های عرصه اداری و خدماتی 119
فهرست نمودارها
عنوان صفحه نمودار (2ـ1): مدلی پیش‌بینی کننده ـ تحلیلی از صورتبندی فرهنگ و هنر در مظروف معماری 28 نمودار (2ـ2): روند فرهنگی شدن معماری 29 نمودار (2ـ3): ارتباط بین مکان، فرهنگ و معماری 31 نمودار (2ـ4): بررسی جایگاه تأثیر فضاهای فرهنگی 36 نمودار (3ـ1): تعادل زیست ساختار محیط 41 نمودار (3ـ2): ارتباط بین مقوله‌های معماری سبز 64
فهرست تصاویر
عنوان صفحه تصویر (3ـ1): نمونه معماری 70 تصویر (3ـ2): اصول طراحی پایدار محیطی 70 تصویر (4ـ1): گنبد رایشتاک 80 تصویر (4ـ2): برج هرست 80 تصویر (4ـ3): نمای خارجی برج هرست 81 تصویر (4ـ4): گلن هاوس 81 تصویر (4ـ5): مرکز جهانگردان مرداب کلی 82 تصویر (4ـ6): مرکز جهانگردان مرداب کلی 82 تصویر (4ـ7): برج رایزر 83 تصویر (4ـ8): برج رایزر 83 تصویر (4ـ9): مرکز موسیقی تایپه 84 تصویر (4ـ10): مرکز موسیقی تایپه 84
چکیده
زمانی معماری ایران دارای ویژگی‌های منحصر به فردی بود که ضمن توجه به مسایل زیباشناختی و حفظ محیط زیست پاسخگوی نیاز‌های اقلیمی هر منطقه نیز بوده است. فنون و قواعد به‌کار رفته در این معماری، بسیاری از مفاهیم نوین در عرصه معماری پایدار را در خود به‌وضوح دارد. اما امروز در جریان تحولات صنعتی و… که نتیجه آن نادیده گرفتن هنر و فرهنگ ایرانی و تخریب طبیعت و محیط زیست است، پیکری فرسوده و ناپایدار از بافت شهری برجای مانده است. رساله حاضر به بررسی چگونگی شکل‌گیری یک جریان نوین معماری تحت عنوان موزه هنر و فرهنگ آذربایجان با رویکرد معماری پایداری اکولوژیکی می‌پردازد که هدف آن ایجاد مکانی برای جمع‌آوری، حفاظت و نمایش آثار هنری و آموزش و پژوهش در زمینه هنر و فرهنگ، با درنظر گرفتن اصول معماری پایداری اکولوژیکی و در صورت امکان توجه به کهن الگو‌های معماری اقلیمی ایرانی می‌باشد. به همین منظور به مطالعه ویژگی‌های اقلیمی اردبیل و اصول معماری پایداری اکولوژیکی و معماری اقلیمی ایرانی پرداخته که نتایج به‌دست آمده بیانگر نگاه هوشمندانه معماری گذشته ایران به مباحث اقلیمی و بومی همراه با حفظ محیط زیست می‌باشد. از طرفی امروزه تنها راهکارهای بومی بدون استفاده از تکنولوژی روز نمی‌تواند پاسخگو باشد بنابراین می‌بایست راهکارهای فراموش شده در طراحی محیط پایدار شناسایی شده و با به روز نمودن آن‌ها با توجه به تکنولوژی‌های موجود، از آن‌ها در طراحی ساختمان‌هایی پایدار با کمینه صدمات زیست محیطی استفاده نمود. لذا در نتیجه‌گیری پایان‌نامه بر استفاده از راه‌کارهایی اعم از بومی و غیر بومی در طراحی ساختمان‌های زیست محیطی تأکید شده است و بر همین اساس سعی شده در طراحی موزه منطقه‌ای هنر و فرهنگ آذربایجان از الگو‌های معماری پایداری اکولوژیکی با توجه به اقلیم اردبیل استفاده شود. کلمات کلیدی: موزه، پایداری اکولوژیکی، معماری، محیط زیست، هنر و فرهنگ.
