رساله معماری
دانلود رساله معماری طراحی مرکز مطالعات، آموزش و اجرای نمایش های آیینی
چکیده
طراحی مرکز مطالعات، آموزش و اجرای نمایش های آیینی
نمایش؛ قالبی برای اندیشه، روندی برای شناخت و شیوه ای برای برگردانیدن مفاهیم انتزاعی به شرایط ملموس انسانی است. شیوه ای که به کمک آن می توان وضعیتی را بر روی صحنه تنظیم و طراحی کرد و پیامد و عواقب آن را آزمود. این هنر اجتماعی بنا بر ماهیت ذاتی خود، آفرینشی جمعی است. انسان به مثابه حیوانی اجتماعی؛ یعنی حیوانی که قادر نیست در انزوا بسر برد، ناگزیر از تشکیل واحدی از یک قبیله، طایفه، قوم و ملت است و عمیقاً به چنین تجارب جمعی متکی است تا قادر به تجربه نمودن هویت خویش باشد. با اینگونه مراسم و نمایشها در قالبهای آیینی و مردمی است که می توان در آنها این هویت را تجربه کرد. این تجربه منجر به رسیدن به مرحله آگاهی بالاتر، دریافت بصیرتی چشمگیر در مورد ماهیت هستی و بازسازی توان و توش روحی و جسمی انسان برای رو در رو شدن با جهان هستی خواهد انجامید. اینگونه مراسم جایگاه پیشین خود را از دست داده و بدلایل مختلف مهجور مانده اند. در سالهای اخیر تلاش هایی برای جبران این کاستی ها انجام شده که ناکافی است. از این رو در این پروژه این موضوع مورد مطالعه قرار گرفته و اهداف کلان زیر را دنبال می کند: ارتقاء سطح کیفی زندگی اجتماعی مردم در بستر محیطی مفرح و خاطره انگیز با زمینه های نمایشی و امکان تعامل گروه های مختلف اجتماعی؛ ایجاد محیطی جهت آشنا ساختن مردم با ریشه های فرهنگی و ارزشی خود و تحقیق و پژوهش در آن با رویکردی ملی و جذب گردشگر؛ نمایش آثار هنرمندان جهت معرفی هرچه بیشتر این هنر به مردم.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اوّل: مقدمه
1-1- طرح موضوع 2
1-2- ضرورت پژوهش 3
1-3- هدف از پژوهش 4
1-4- روش پــژوهش 4
1-5- روش جمع آوری اطلاعات 5
1-6- فرآیند پژوهش 5
1-7- تعاریف و مفاهیم کلی پژوهش 6
1-7-1- تعریف نمایش 6
1-7-2- عوامل اصلی تشکیل دهنده نمایش 7
1-7-2-1- تعریف بازیگر 7
1-7-2-2- تعریف تماشاگر 8
1-7-2-3- تعریف صحنه و انواع آن 8
1-7-2-4- عوامل صحنه 13
1-7-3- مفهوم ارتباط 13
1-7-3-1- تعریــف ارتباط 13
1-7-3-2- معنی در ارتباط 14
1-7-3-3- پیـام در ارتباط 15
1-7-4- مفهوم ارتباط نمایشی 16
1-7-5- زمینه های ساختاری نمایش 18
1-7-5-1- مفهوم آیین و نمایــش 18
1-7-5-2- مفهوم اسطوره و نمایش 19
1-7-5-3- مفهوم ادبیات و نمایـش 21
فصل دوم: مطالعات پایه و بررسی دیدگاه های تاریخی
2-1- مقدمه 24
2-2- خاستگاه نمایش در ایران 24
2-2-1- آیین های اقوام بومی 25
2-2-2- آیین های آریایی 25
2-2-3- آیین های زرتشتی 26
2-3- جایگاه شادی و جشن در ایران 27
2-4- نگاهی به گاهشمار ایران باستان 28
2-5- انواع جشن ها در ایران باستان 28
2-5-1- جشن های آفرینش 28
2-5-2- جشن های ماهانه 29
2-5-3- جشن های ویژه 29
2-5-3-1- جشن نوروز 29
2-5-3-2- جشن تیرگان 32
2-5-3-3- جشن مهرگان 33
2-5-3-4- جشن یلدا 34
2-5-3-5- جشن سده 35
2-6- تأثیر حمله اعراب بر نمایش در ایران 36
2-7- نمایش نقالی 37
2-7-1- جایگاه صحنه و دکور 39
2-7-2- معماری قهوه خانه 40
2-8- ورزش باستانی 43
2-8-1- جایگاه صحنه و دکور 44
2-8-2- معماری زورخانه 45
2-9- نمایش های شادی آور 46
2-9-1- انواع نمایش های شادی آور 47
2-9-1-1- نمایش های منفرد 47
2-9-1-2- نمایش های جمعی 48
2-9-2- جایگاه صحنه و دکور 48
2-9-3- معماری تماشاخانه 49
2-10- نمایش عروسکی 50
2-10-1- انواع نمایش های عروسکی 51
2-10-1-1- نمایش سایه بازی 51
2-10-1-2- نمایش عروسک های دستکشی 52
2-10-1-3- نمایش عروسک های نخی 52
2-10-2- جایگاه صحنه و دکور 53
2-11- نمایش تعزیه 54
2-11-1- جایگاه صحنه و دکور 55
2-11-2- معماری تکایا 57
2-12- نمایش به شیوه اروپایی در ایران 58
2-13- نتیجه گیری 61
فصل سوم: بررسی نمونه های مشابه
3-1- بررسی نمونه های خارجی 65
3-1-1- مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو 65
3-1-2- مرکز هنرهای نمایشی لینکلن 68
3-1-3- خانه اپرای اسلو 73
3-1-4- تئاتر تی هال 79
3-1-5- تئاتر د- اِکلات 80
3-1-6- تئاتر آرِنا 81
3-2- بررسی نمونه های داخلی 83
3-2-1- میدان امام (میدان نقش جهان) 83
3-2-2- میدان امیر چخماق و میدان شاه طهماسب 85
3-2-3- تکیه دولت 87
3-2-4- تالار شهر 90
فصل چهارم : شناخت بستر محیط
4-1- مقدمه 96
عنوان صفحه
4-2- گذران اوقات فراغت 96
4-2-1- فراغت در شهر دیروز 97
4-2-2- فراغت در شهر امروز 97
4-3- علل انتخاب شهر شیراز 98
4-4- اهمیت طرح در مقیاس شهر شیراز 99
4-5- شناخت کلان (استان فارس) 100
4-5-1- مشخصات جغرافیایی 100
4-5-2- مشخصات جمعیتی و اقلیمی 100
4-6- شناخت خرد (شهر شیراز) 101
4-6-1- مشخصات جغرافیایی 101
4-6-2- مشخصات جمعیتی 101
4-6-3- مشخصات اقلیمی 101
4-7- نگاهی به یافته های آماری فضاهای پیشنهادی طرح 104
فصل پنجم : بررسی استانداردهای فضایی و تدوین برنامه ریزی فیزیکی
5-1- مقدمه 112
5-2- عرصه پژوهشی- نمایشی 112
5-2-1- بخش پژوهشی 113
5-2-2- بخش آموزشی 113
5-2-3- بخش های مشترک 113
5-3- عرصه فرهنگی- نمایشی 115
5-3-1- موزه 116
5-4- عرصه رفاهی- نمایشی 118
5-4- 1- آمفی تئاتر 118
5-4- 1-1- سالن 118
5-4-1-2- صحنه 124
5-4-1-3- پشت صحنه 126
5-4-1-4- کارگاه های ساخت دکور 129
5-4-2- قهوه خانه 131
5-4-3- باغ کودک 132
عنوان صفحه
5-5- عرصه اداری 133
5-6- عرصه خدماتی 134
5-6-1- فروش محصولات نمایشی 134
5-6-2- پارکینگ 134
5-6-3- تأسیسات 135
5-7- عرصه فضای باز 135
فصل ششم : مکانیابی و تحلیل سایت
6-1- مقدمه 141
6-2- عوامل مؤثر در انتخاب بستر مناسب پروژه 141
6-2-1- وسعت و گشایش فضایی 141
6-2-2- دسترسی 142
6-2-3- همجواری 142
6-2-4- ارزشمندی سایت به لحاظ بار فرهنگی 142
6-2-5- چشم انداز 143
6-2-6- پوشش گیاهی 143
6-3- انتخاب بستر مناسب طرح 143
6-4- مقایسه و انتخاب بهترین گزینه 145
6-5- تحلیل سایت انتخابی 146
فصل هفتم : از ایده تا طراحی
7-1- ایده طراحی و روند شکل گیری آن 187
7-2- ملاحظات سازه ای 162
7-3- ملاحظات تأسیساتی 164
7-4- ارائه نقشه ها 168
فهرست منابع و مآخذ 168
پیوست 171
فهرست جداول
جدول2-1- آیین های ایران پیش از اسلام 26
جدول2-2- جدول زمانبندی مراسم و جشن های ایرانی پیش از اسلام 36
جدول2-3- ویژگی های تعزیه 55
جدول3-1- مقایسه سه مجموعه نمایشی خارجی 78
جدول3-2- مشخصات سه سالن نمایش خارجی 82
جدول3-3- خصوصیات کارکردی سه نمونه میدان شهری 86
جدول3-4- خصوصیات کالبدی سه نمونه میدان شهری 86
جدول3-5- مشخصات سه نمونه تکیه ایرانی 90
جدول4-1- تغییرات جوی استان فارس 78-1371 100
جدول4-2- متوسط حداقل، متوسط حداکثر و متوسط نوسان دمای ماهانه شهر شیراز 102
جدول4-3- متوسط حداقل، متوسط حداکثر و متوسط نوسان رطوبت ماهانه و گروه رطوبتی شیراز 102
جدول4-4- متوسط میزان بارندگی ماهانه شهر شیراز 103
جدول4-5- میزان سرعت و جهت باد شهر شیراز 103
جدول4-6- مشخصات کتابخانه با زیر بنای تقریبی 400 مترمربع 106
جدول4-7- وضع سالن های تئاتر موجود در شهر شیراز 109
جدول5-1- برنامه ریزی فیزیکی پژوهشکده 114
جدول5-2- برنامه ریزی فیزیکی کتابخانه 114
جدول5-3- برنامه ریزی فیزیکی مهمانسرا 115
جدول5-4- برنامه ریزی فیزیکی موزه 117
جدول5-5- حداکثر حجم تالار 123
جدول5-6- برنامه ریزی فیزیکی سالن نمایش 126
جدول5-7- برنامه ریزی فیزیکی پشت صحنه 128
جدول5-8- برنامه ریزی فیزیکی کارگاه نجاری 130
جدول5-9- برنامه ریزی فیزیکی کارگاه فلزکاری 130
جدول5-10- برنامه ریزی فیزیکی کارگاه نقاشی و رنگرزی 130
جدول5-11- برنامه ریزی فیزیکی کارگاه طراحی و دوخت منسوجات 131
جدول5-12- برنامه ریزی فیزیکی کارگاه مجسمه سازی 131
جدول5-13- برنامه ریزی فیزیکی فضای ساخت دکور 131
جدول5-14- برنامه ریزی فیزیکی قهوه خانه 132
جدول5-15- برنامه ریزی فیزیکی آمفی تئاتر کودکان 133
جدول5-16- برنامه ریزی فیزیکی بخش اداری 133
جدول5-17- برنامه ریزی فیزیکی بخش فروش محصولات فرهنگی 134
جدول5-18- برآورد مساحت و تعداد پارکینگ های مورد نیاز مجموعه 135
جدول6-1- مقایسه سه سایت انتخابی 145
جدول 7-1- مقایسه سه سازه فلزی، بتنی و بتن آرمه 162
جدول پ-1- سیر تحول تاریخی هنر رقص 173
جدول پ-2- نام روزها و ایزدان مربوط به هر روز در گاهشماری ایران باستان 173
جدول پ-3- نام ماه های سال و ایزدان مربوط به هرماه در گاهشماری ایران باستان 174
جدول پ-4- زمان و مناسبت جشن های گاهنباری 174
جدول پ-5- سیر تاریخی مراسم نوروز 174
جدول پ-6- جشن های ماهانه 175
جدول پ-7- مراسم مختلف جشن سوری (چهارشنبه سوری) 176
جدول پ-8- سیر تحول تاریخی هنر نقالی 177
جدول پ-9- وجوه مشترک آیین مهر و خصوصیات پهلوان 177
جدول پ-10- سیر تحول تاریخی هنر نمایشی تقلید 178
جدول پ-11- سیر تحول تاریخی نمایش عروسکبازی 179
جدول پ-12- سیر تحول تاریخی نمایش تعزیه 180
جدول پ-13- دستاوردهای تئاتر به شیوه اروپایی از دیرباز تا امروز 181
فهرست تصاویر
تصویر1-1- نمونه ای از یک صحنه ایوانی 9
تصویر1-2- نمونه ای از یک صحنه کمانی 10
تصویر1-3- نمونه ای از یک صحنه میدانی 11
تصویر1-4- نمونه ای از یک صحنه چند منظوره 11
تصویر1-5- نمونه ای از یک صحنه محیطی 12
تصویر2-1- فضای قهوه خانه 41
تصویر2-2- فضای آشپزخانه قهوه خانه 41
تصویر2-3- محل اجرای نقالی 41
تصویر2-4- نمایی از ورزش های باستانی در میادین شهری 45
تصویر2-5- فرمی از بازی های سایه 51
تصویر2-6- طرحی از یک خیمه 53
تصویر2-7- جایگاه بازیگر و تماشاگر در صحنه میدانی تعزیه 56
تصویر2-8- استفاده از بام برای دید بهتر نمایش تعزیه 56
تصویر2-9- پوشش چادری در محل اجرای تعزیه 57
تصویر2-10- نمایی از اجرای تعزیه در تکایا 57
تصویر2-11- نمونه ای از سالن تئاتر با صحنه ی ایوانی 60
تصویر3-1- دید کلی به مجموعه از سمت تالاب (نمای شمال غربی) 65
تصویر3-2- مقایسه کلبه های بومی و فرم بنای اصلی مجموعه 66
تصویر3-3- فضاهای داخلی مجموعه 66
تصویر3-4- نماهای مختلف از مجموعه 67
تصویر3-5- دید پرنده به مجموعه 69
تصویر3-6- دید به اپرای پایتخت 70
تصویر3-7- تئاتر نیویورک 70
تصویر3-8- سالن اوری فیشر 70
تصویر3-9- دید به میدان مرکزی 70
تصویر3-10- برگزاری و اجرای نمایش ها و مراسم مختلف در میدان مرکزی 71
تصویر3-11- فضای نمایشی رو باز 71
تصویر3-12- تئاتر ویویان و میتزی 72
تصویر3-13- کتابخانه هنری لینکلن 72
تصویر3-14- موقعیت خانه اپرای اسلو در شهر 73
تصویر3-15- نمای خانه اپرای اسلو 74
تصویر3-16- فضای داخلی سالن های اپرای اسلو 74
تصویر3-17- فضای داخلی اپرای اسلو 75
تصویر3-18- خانه اپرای اسلو به عنوان یک فضای شهری 76
تصویر3-19- دید پرنده از مجموعه 79
تصویر3-20- دید پرنده از مجموعه 80
تصویر3-21- دید پرنده از مجموعه 81
تصویر3-22- میدان نقش جهان و نحوه استقرار فعالیت ها 84
تصویر3-23- میدان امیر چخماق یزد بعد از خیابان کشی 85
تصویر3-24- ورودی مجموعه 87
تصویر3-25- نقاشی کمال الملک، صحن تکیه دولت 87
تصویر3-26- نمای شهری از بنای تکیه دولت 88
تصویر3- 27- سازه پوشش چادری سقف 89
تصویر3- 28- نماهایی از تئاتر شهر تهران 90
تصویر3- 29- ورودی تئاتر شهر و محوطه اطراف 91
تصویر3- 30- فرم ستون های اطراف تئاتر شهر 92
تصویر3- 31- فضای داخلی راهروهای تئاتر شهر 94
تصویر3- 32- فضای داخلی سالن تئاتر شهر 94
تصویر5-1- ابعاد و اندازه های مورد نیاز در موزه ها 116
تصویر5-2- ابعاد و اندازه های مورد نیاز در سالن های تئاتر 119
تصویر5-3- تناسبات سالن های تئاتر 119
تصویر5-4- شکل سقف و انعکاس صدا 124
تصویر5-5- تناسبات و ابعاد مورد نیاز در رختکن ها 126
تصویر6-1- موقعیت سایت انتخابی در شهر 146
تصویر6-2- مسیر پیاده کنار باغ جهان نما به همراه نمای سروهای آن 151
تصویر6-3- عکس هوایی آرامگاه حافظیه 151
تصویر6-4- نماهایی از باغ ملی 152
تصویر6-5- نمای اصلی کتابخانه ملی 152
تصویر6-6- چشم اندازهای سایت 152
تصویر6-7- چشم اندازهای سایت 153
تصویر6-8- چشم اندازهای سایت 154
تصویر6-9- شیب ملایم این محور و شاخص شدن ابتدا و انتهای آن 154
فهرست نمودارها
نمودار1-1- زمینه های ساختاری تئاتر 18
نمودار2-1- انواع نقالی از نظر محتوی و مضمون 39
نمودار2-2- مکان اجرای نمایش نقالی 42
نمودار2-3- انواع تقلید از نظر مضمون و محتوی 47
نمودار2-4- مکان اجرای نمایش تقلید 49
نمودار2-5- مکان اجرای تعزیه 58
نمودار4-1- مسیرحرکت خورشید در عرض جغرافیایی 29 درجه شمالی 103
نمودارپ-1- اساطیر ایرانی 172
نمودار پ- 2- ریشه و منشأ پیدایش نمایش عروسکی 172
فهرست نقشه ها
نقشه2-1- سه شکل قرار گرفتن تختگاه یا سکو در قهوه خانه برای نمایش نقالی 43
نقشه2-2- پلان تقریبی علی بگ در دوره ی موید 50
نقشه3-1- پلان همکف مجموعه تیجیبائو 66
نقشه3-2- برش عرضی از مجموعه تیجیبائو 67
نقشه3-3- سایت پلان مجموعه تیجیبائو 68
نقشه3-4- الگوهای تهیه طبیعی مجموعه تیجیبائو 68
نقشه3-5- پلان اپرای اسلو 75
نقشه3-6- مقطع طولی از اپرای اسلو 76
نقشه3-7- سایت پلان اپرای اسلو 76
نقشه3-8- پلان تئاتر تی هال 79
نقشه3-9- پلان مجموعه د- اکلات 81
نقشه3-10- پلان و برشی از تئاتر میدانی واشینگتن 82
نقشه3-11 پلان میدان نقش جهان 84
نقشه3-12- دیدی به مجموعه میدان های شاه تهماسب و امیر چخماق یزد 85
نقشه3-13- پلان طبقات تئاتر شهر 93
نقشه4-1- تقسیمات کشوری سال 1378 100
نقشه4-2- موقعیت استان فارس 100
نقشه6-1- مکان یابی سه گزینه انتخابی در شهر شیراز 144
نقشه6-2- محدوده سایت انتخابی و محدوده نفوذپذیری آن 147
نقشه6-3- جهت تابش خورشید و باد غالب 147
نقشه6-4- طرح پیشنهادی نقش جهان پارس 148
نقشه6-5- مسیرهای سواره موجود در اطراف سایت 149
نقشه6-6- همجواری های اطراف سایت 150
نقشه 6-7- نقاط فرهنگی مجاور سایت 151
نقشه6-8- چشم اندازهای سایت 153
نقشه7-1- سایت پلان 168
نقشه7-2- پلان طبقه زیرزمین 169
نقشه7-3- پلان طبقه همکف 170
نقشه7-4- پلان طبقه دوم 171
