آغاز پیدایش هیچ یک از شیوههای معماری را به دقت شیوهٔ گوتیک نمیتوان تعیین کرد. هنر معماری گوتیک در میان سالهای ۱۱۳۷ و ۱۱۴۴ (میلادی) در جریان بازسازی کلیسای سنت دنیس فرانسه پا به عرصه وجود گذاشت. معماری گوتیک در دورهای متولد و قدم در عرصه جهان هنر گذاشت که آن دوره را قرون وسطی ( البته اواخر دوره قرون وسطی ) و برخی نیز این دوره را عصر ایمان هم نامیدهاند . پس از جنگها و درگیریهای پی در پی در اروپای آنروز ، سپس ثباتی که در آن معماری رومانسک پدیدار شد ، زمینه برای رشد و اعتلای معماری مذهبی گوتیک فراهم گردید این معماری در اواخر سده دوازدهم میلادی در « ایل دو- فرانس » فرانسه پدید آمد و تا اواسط فرن شانزدهم میلادی در اروپا معمول بود این سبک معماری یادگار دورهای است که زندگی اجتماعی مردم دچار تغییر و تحول شده بود . جمعیت روسنایی به شهرها روی آورده ، شهرها از مرکزیت معنوی ، هنری ، سیاسی ، بازرگانی و اجتماعی برخوردار شده بودند. واژه گوتیک صرفا برای معماری معماری اطلاق نشده و لیکن چون معماری گوتیک نسبت به سایر هنرها همانند تندیسگری و نقاشی از اهمیت بیشتری برخوردار بود ، به همین خاطر گوتیک را بیشتر مترادف با معماری دانستهاند . اکنون بر کسی پوشیده نیست که معماری گوتیک نه بربری است و نه گوتیک . معماری گوتیک آفریده نبوغ سدههای میانهاست و به عنوان شیوهای هنری ، شایسته مقایسه با هر شیوه و سبک دیگری است . باید یاد آور شدکه در شکل گیری معماری گوتیک ، دو شخصیت برجسته ، بسیار موثر بودند ، یکی از آنها « برنارکلرویی » و دیگری « سوژر» رئیس دیر سن دنی بود ، برنار کارویی معتقد بود که : ایمان چیزی عرفانی و اشراقی است نه منطقی . معماری « سیتر سیان» تحت تاثیر تفکرات برنار کلرویی شکل میگرفت . برنامه معماری تواما تزیینات افراطی و تجملیرا نفی کردهاست . اما سوژر کلیسایی که بازسازی نمود ( دیر سن دنی ) از نظر شکوهمندی ، سبک رومانسک را پشت سر نهاد .سوژر معتقد بود که باید کلیسایی ساخت که مملو از نور باشد ، و همین امر در ایجاد پنجرههای بزرگ کلیساهای گوتیک تاثیر بسزایی داشت .
معماری :
دوره معماری در اروپا طی سدههای سیزده و چهارده شکل گرفته و شکل گیری آن در این دو سده مراحلی را طی نمودهاست که به نظر میرسد ، آنرا در سه دوره گوتیک آغازین ، گوتیک پیشرفته و گوتیک پسین بررسی نماییم .
الف ) گوتیک آغازین :
معماری گوتیک در فرانسه آغاز گردید .البته با دوباره ساختن کلیسای سن دنی پاریس ، این کلیسا یکی از بزرگترین و قدیمی ترین بناهای عصر گوتیک محسوب میگردد . با اینکه کلیسای سن دنی هم آثار رومانسک در آن مشهود است و هم گوتیک ، و لیکن کلیسای دوره انتقال است.
کلیسای نوتردام پاریس :
این بنا در سال ۱۱۶۳ میلادی ساخته شد . برجهای بازوها جریی از نقشه کلیسای پاریس یا کلیسای مشهور نوتردام نبودند . این بنا طوری است که متعلق به سبک گوتیک آغازین است . ولیکن نیم نگاهی به گوتیک پیشرفته دارد که در آن فقط کلاهک باریک و زیبا رومی مربع تقاطع ، خط دراز و افقی سقف را که از پشت برجهای جسیم نمای غربی آن رو به غرب کشیده شده قطع کردهاست . در نقشه این کلیسا پنج راهرو قابل ملاحظهاست ، که در آن شیوه بلوک بندی رومانسک با شیوه تاق زنی شش بخشی صحن در دوره گوتیک آغازین ترکیب شدهاست . بازویی اصلی کوتاه است و از حد راهروهای جانبی بیرونی فراتر رفتهاست . صحن اصلی به گوتیک آغازین چهار بخشی است و یک سه دهانه به شکل یک رشته نقشهای گل سرخی دارد . ردیف پنجرههای زیر گنبدی با پایین آوردن نقشهای گل سرخی دارد ، سه دهانه تا حد بالای بالکانه ، پایین تر آورده شدهاند. یکی دیگر از آثار معماری گوتیک آغازین ، کلیسای لائون است که در سال ۱۱۶۰ میلادی حدود چهل سال بعد ، یعنی در سال ۱۲۰۰ میلادی تکمیل گردید . هر چند که این کلیسا بسیاری از ویژگیهای رومانسک را دارد . ولی همین عناصر ساختمانی را با المانهای معماری گوتیک مانند تاق جناغی و قرس تیزه دار در هم آمیخت محراب و جایگاه خوانندگان ، مدت زمانی پس از تکمیل کلیسا توسعه یافت و پلان کنونی آن(تصویر 60) نسبتا دراز و باریک است و انتهای شرقی آن راستگوشه و حال و هوایی آشکارا انگلیسی از جمله ویژگیهای رومانسک قابل تشخیص این نقشه ، مربع تقاطع علامت گذاری شده و شبکه بندیهای آن است . که از یک واحد بزرگ در قسمت صحن بالا مربع کوچک در هر راهروی جانبی تشکیل شدهاست.
ب ) معماری گوتیک پیشرفته :
معماری گوتیک در مرحله مترقی با پشت سر گذراندن تجربه های بسیار به طور بسیار چشمگیری از معماری شیوه رومانسک و حتی گوتیک آغازین متمایز گردید . در میانه سده سیزدهم معماری گوتیک به اوج اعتلای خود رسید ، در همین زمان کلیساهای جامع : رنس ، آمین ، بووه ، بورژ بنا شدند که هم مشخص یه بلندی و سبکی کم سابقه و باریکی جزرها و نازکی دیوارها ، کشیدگی برجها و منارها و تیزی سر منارهها ، تکرار و تاکید قائمهای ساختمانی بودند ، بدان میزان که حالت خیزی رو به آسمان ، یا فضایی محصور آویخته بر پیکر کلیسا بخشید .
کلیسای شارتر :
این کلیسا که از دو بازوی عرضی و طولی تشکیل یافتهاست . به نظر میرسد که بخش انتهای شرقی با صحن اصلی کلیسا برابر باشد و مهمترین چیزی که در این کلیسا به چشم میخورد ، نوع سازماندهی فضاهاست . آخرین طراحی مربعی ، که در کلیساهای گوتیک آغازین به کار بسته میشدند ، جایشان را به یک شبکه بلوک بندی چهار گوش دادند ، که در آینده به اصل معماری گوتیک پیشرفته مبدل خواهد شد . در مقابل هر بخش چهار گوش صحن ( هر واحد) فقط یک مربع تنها دیده میشود . این روش بلوک بندی جدید را تغییری در طراحی تاق همراه است . تاق بندی گوتیک پیشرفته در مقایسه با اسلاف خود ، محوطه نسبتا کوچکتری اشغال میکرد . حائل بندیش آسانتر بود . یعنی چهار بخشی است . حتی از نظر بصری هم تاثیر قابل توجهی داشت چون دیگر تصور نمیرفت که هر یک از واحدهای اصلی و کنار هم حجمهای جداگانهای باشند و همچنین دیگر اثری از روش ستون بندی در این بناها دیده نمیشد. هر چند صحن اصلی دارای مفصل بندی قابل توجهی بود ، و لیکن به صورت وسیع و پیوسته جلوه گر است .
ج ) معماری گوتیک پسین :
دوره سوم یا آخر گوتیک را باید دوران اعتلا و همچنین پایان این شکوه و عظمت و ظرافت دانست . در این زمان معمار گوتیک تلاش و سیعی در جهت ایجاد قوسهای متقاطع داشت که فشار تاق را بدون واسطه سر ستونها مستقیما به پایههای بنا منتقل کند . پنجرههای وسیعتری جای پنجرههای وسیع پیشین را گرفتند و شبکههای داخلی آن به صورت شعلههای آتش در میآمد و نوارهای متقاطع به شکل ابرو در آن تعبیه شدند . یکی از نمونههای بارز کلیساهای این دوره کلیسای سن مالکو در شهر روان پایتخت نرماندی است .
معماری گوتیک در کشورهای اروپایی :
در هر یک از این کشورها معماری گوتیک دارای ویژگیهایی خاص است . حال برای آشنایی با این ویژگیها به بررسی کوتاه و مختصر معماری گوتیک در کشور انگلستان میپردازیم : گوتیک در انگلستان : معماری گوتیک از شارتر وایل دوفرانس چون سیلی به سوی ایالت فرانسه سرازیر شد و از مرزها عبور کرد . و به کشور انگلستان قدم نهاد .انگلستان با روی باز معماری جدید را پذیرفت وعلت آن هم این بود که نیمی از کشور انگلستان در قلمرو فرانسه بود . اسلوب معماری گوتیک در انگستان به سه مرحله تقسیم میشود . گوتیک نخستین ، گوتیک مزین ، گوتیک قائم . در معماری گوتیک آغازین در انگلستان پنجرههای بسیار بلند و نوک تیز و تاقیهایی به همین روش پدیدار شد که سبک نیزهای نام گرفت . کلیسای سنت الیزابت : این کلیسا در شهر ماربورگ واقع شده ، که در سال (۱۲۳۳تا ۱۲۸۳ م ) ساخته شدهاست . از بناهای این دوره در آلمان است راهروهای جانبی بخش عمدهای از نقش حائل بندی لازم برای تاق مرکزی را انجام میدهند
پیکر تراشی در معماری گوتیک :
پیکرتراشی گوتیک به طور کامل از کلیساهای این دوره پدیدار شد ، وبرروی درهای غربی که دروازههای ورود به اورشلیم بهشت آسا وسردرهای شاهی پنداشته می شدند ، قرار گرفتند .پیکرههای سردر غربی کلیسای « شارتر» که به صورت یکپارچه از کار در آمدهاند ، عظمت و قدرت مسیح را نمایان میکنند . تولد ، معرفی مسیح در معبد و مسیح کودک در دامن مریم عذرا در سمت راست و معراجش به آسمان بر سردر سمت راست . نقطه اوج پیکرتراشی گوتیک را در بعضی از تندیسهای کلیسای « رایمز» (۱۲۹۹- ۱۲۲۵ م) میتوان دید ( تصویر 62) و از همه مشهورتر در این کلیسا مجموعهای به نام ملاقات وجود دارد که در آن صحنه حضرت مریم (س) دارای شخصیت کاملا متمایزی است ، آنهم به خاطر انحنایی که به بدن داده شده و به صورت موزونی بدن را برگردانده و به سوی ملاقات کنندگان متمایل شده است
شیشه منقوش در معماری گوتیک :
اوج معماری گوتیک در پیکرتراشی واستفاده از هنر پرشکوه و با جاذبهای است که به شیشه منقوش معروف شدهاست . این مصالح جدید تقریبا با سبک گوتیک مترادف اند . در هیچ دوره دیگری شیشه را با یک چنین ظرافت و زیبایی و حتی مهارتی به کار نبردهاند .
نکات مهم :
• طاق های نوک تیز ، پشت بند های معلق و پنجره های رنگی از خصوصیات معماری گوتیک می باشد . • کلیسای بزرگ میلان به سبک گوتیک ساخته شده است . • کلیسای دوروم نخستین کلیسایی بود که قوسهای متقاطع در آن از حالت نیم دایره خارج گردید و شکل قوسهای نوک تیز را به خود گرفت . • پایه گذار سبک گوتیک در معماری سوژر رییس دیر سن دنی بود . • شکل گیری نهاد دانشگاه در شهرهای بزرگ از مشخصات عصر گوتیک است . • کلیسای لائون از آثار معماری گوتیک است . • اولین کلیسا به سبک گوتیک ، کلیسای شاهی دیر سن دنی است . • کلیسای دیر سن دنی به عنوان گاهواره هنر گوتیک معروف است . • ویژگیهای معماری گوتیک انگلستان به نحو احسن در کلیسای سالزبری تجسم یافته است . • کاخ دوگاله در ونیز پرشکوه ترین ساختمان عمومی دوره گوتیک پسین در ایتالیا ی سده های میانه است . • شیشه بندی منقوش و وجود نور زیاد در بنا از خصوصیات معماری گوتیک است . • در گوتیک آغازین پشت بند دیواری و در گوتیک پیشرفته پشت بند بازویی معلق استفاده می شود . • در سبک مشعشع گوتیک عناصر نگه دارنده و دیوارها بیش از حد کم می شود . بیش از سه چهارم کل بنا از شیشه های منقوش استفاده می شود . • پیکره ها به صورت احجام سه بعدی و بدون وابستگی به بنا استفاده می شود . • نمای چهار بخشی صحن های گوتیک : قوس بندی صحن – بالکانه – سه دهانه – پنجره های زیر گنبد . • نوار اژیف محل تقاطع طاق های جناقی متقاطع در سبک گوتیک است .
نمونه تست :
1- لوکولوس و کوبیکولوم مربوط میشود به . . . 1) رصد خانه 2) مسجد *3) مقابر زیر زمینی 4) کارو ا نسرا 2- کلیسای سان ویتاله در شهر راونا معرف کدام سبک معماری است ؟ 1) یونان 2) روم * 3) بیزا نس 4) گوتیک 3- در کدام دوره بهترین نمونه های موزاییک کاری بر سطوح دیواره داخلی کلیسا ها کار شده است ؟ 1) گوتیک * 2) بیزانس 3) اتروسک 4) مصر 4- از عمده ترین ویژگی های معماری . . . استفاده از جرزهای سنگین بوده است 1) یونان 2) مصر 3) اتروسک * 4) رومانسک 5- در کلیسا ی . . . روحیه بنا های صدر مسیحیت مانند سقف خرپایی و پلان باسیلیکا یی هویدا است ؟ *1) پیزا 2) سا نتا ماریا دلا کو نسولا 3) سان پیترو 4) سان کارلو 6- معماری رومانسک متا ثر از معماری . . . بوده است 1) بیزانس * 2) رومی 3) گوتیک 4) مدرن 7- نخستین کلیسا یی که قوسهای متقا طع در آن از حالت قوسهای نیم دایره خارج گردیده وشکل قوسهای نوک تیز گوتیک را به خود گرفته است ، کدام است ؟ 1) سان پیترو 2) سان آندریو 3) سان مارکو * 4) دوروم 8- کدامیک از شا هکارهای معماری رومانسک می باشد ؟ *1) کلیسا ی سن سر نن در پاریس 2) کلیسا ی جامع استرا سبورگ 3) کلیسای سان مارکو در ونیز 4) کلیسا ی رایمز
9- محراب کلیسا معمولا در کدام جهت جغرافیایی قرار دارد ؟ 1) جنوب * 2) شرق 3) شمال 4) غرب 10 – پنجره مدور بالای سر در کلیسای گوتیک نماد چیست ؟ 1) حضرت مریم مقدس 2) حضرت عیسی مسیح 3) جهان آخرت * 4) چرخه زندگی 11- عملکرد اصلی برج پیزا چه بود ؟ 1) برج آب 2) برج دیده بانی 3) برج فانوس *4) برج ناقوس 12- از ویژگی های بارز کلیساهای دوره گوتیک داشتن . . . 1) پلان مربع و ارتفاع نسبتا کوتاه بنا است . 2) پنجره های بزرگ است که در نمای اصلی تکرار می شود . *3) پنجره دایره شکل با شیشه های رنگی در قسمت نمای اصلی کلیساست . 4) یک برج جهت قرار دادن ناقوس است . 13 – کدام شیوه های معماری دارای نقشه تمرکز یافته است ؟ 1) بیزانس و کلاسیک یونان 2) کلاسیک و گوتیک *3) رنسانس و اسلامی 4) رنسانس و رومانتیک 14 – کدام یک از بناهای زیر به عنوان سمبل معماری دوره گوتیک فرانسه معرفی می شود ؟ 1) دروازه اتوال ( پاریس ) 2) قصر لوور ( موزه لوور امروز ) *3) کلیسای نتردام ( پاریس ) 4) هیچ کدام 15 – معماری سال های آغازین قرون وسطی را بین چه سال هایی می دانند ؟ *1) 700 تا 1100 میلادی 2) 375 تا 1015 میلادی 3) 425 تا 1350 میلادی 4) 275 تا 1119 میلادی
16 – معماری رومی وار به چه نوع سبکی گفته می شود و چرا ؟ 1) گوتیک به دلیل بزرگ بودن بنا ها 2) رومانسک به علت تزیینات 3) گوتیک به دلیل تزیینات آن *4) رومانسک به علت دیوارهای سنگین و هلال های نیم مدور آن 17- چه نوع تقسیم بندی در یک نمای گوتیک قابل مشاهده است ؟ 1) یک بخشی متقارن 2) دوبخشی *3) چهار بخشی 4) هیچ کدام 18 – سنت الیزابت ماربورگ از گوتیک چه کشوری محسوب می شود ؟ *1) آلمان 2) انگلستان 3) ایتالیا 4) اتریش 19 – گوتیک با چه بنایی آغاز شد ؟ *1) جایگاه خوانندگان کلیسای سن دنی 2) برج کلیسای پیزا 3) برج های ناقوس کلیسای لائون 4) هیچ کدام 20 – کدام کلیسا حد فاصل دو سبک گوتیک و رنسانس به حساب می آید و شاید به رنسانس نزدیک تر است ؟ 1) سنت شاپل 2) کلیسای بووه *3) فلورانس 4) میلان
عاشق این وبسایت شدم من.عالی هستید
شما
مرسی از جلب توجه شما
سلام ، ممنون از اطلاعات خوب و مفیدتون ، خیلی عالی بود
مطالب سایتتون خیلی جامع و کامل هست ، ممنون ، همینجوری پر قدرت ادامه بدید 🙂
مرسی از نگاه زیباتون حتما با قدرت ادامه خواهیم داد