برآمده از مرداب:

وجود گیاهان مقدس به عنوان یک عنصر اصلی تزیینی در معماری و هنر دوران مختلف زندگی بشر از باستان تا قرن حاضر سوالات بسیاری را در ذهن هر انسانی به وجود می آورد که چرا این گیاهان این چنین مورد توجه قرار گرفته است ، مبدا و منشا آنها از کجا بوده و فلسفه ی وجودی آنها چه بوده است.

در میان این نماد های گل مانند نشانه ای وجود دارد که به طور پیوسته در کل هنر و اسطوره شناسی مشرق زمین تکرار شده است ، این گل، نیلوفر آبی ، لوتوس یا سوسن شرقی می باشد و در اغلب کشور های آسیایی به عنوان سمبل و نماد همگانی مطرح گردیده است.
لوتوس که در ضمیر ناخودآگاه انسان ریشه ای عمیق دارد و در درون خود دنیای خدایان و انسانها را احاطه کرده با منشا زندگی و تخیل آدمی جوش خورده است ، بدین معنی که مبین رشته های جادویی و روحانی می باشد که نخستین آدمیان را به جهان می پیوندد.، نخستین تصاویری که بشر از این گیاه خلق کرده بیانگر حس انتزاعی اوست.از آنجاییکه این رمز ریشه در باورهای دینی – مذهبی واسطوره ای دارد با گذشت زمان ، تغییر آداب ، عقاید و شرایط اجتماعی نه تنها حضورش کم رنگ نگردیده بلکه مستحکم تر به جلوه گری خود ادامه داده و قدرت ، صلابت و پایداریش را تثبیت کرده است.

ظهور نیلوفر از آبهای اولیه که عاری از هر گونه آلودگی بوده ، نشانه خلوص ، پاکی و نیروی بالقوه است که از درون آن نیروی مقدس حیات ، دانش و معرفت ظهور می کند .این گل بیانگر نمادهای مختلف می باشد که مشترک با عقاید سایر ملل نیز هست بعنوان مثال سمبل باروری ، کامیابی ، قدرت حاصلخیزی زمین ، حمایت از هر موجود زنده ، صلح جهانی ، زیبایی ، تندرستی ، مظهر عشق ، ریاضت و عبادت می باشد.

نیلوفر با آیین مهری نیز پیوستگی نزدیک می یابد . در صحنه زایش مهر ، او از درون غنچه نیلوفر متولد گردیده است بنابراین بر خلاف اینکه ریشه لوتوس را در ایین بودا پنداشته اند به آیین مهر که قدمتی بس طولانی تر از آِیین بودا دارد مربوط می گردد.در دین زرتشت این گل سمبل اهورامزداست . سمبل انسانی اهورامزدا نیم تنه مردی است که شاخه ای از گل لوتوس را در میان انگشتان خود گرفته است . زرتشتیان بر این باورند که نیلوفر آبی جایگاه نگهداری تخمه یا فرزرتشت بوده که در آب نگهداری می شده است.

گیاهان تیره نیلوفر آبی (Nympheaceae):

علف هایی آبزی و پایا با برگ های ساده با گل ها از تیپ مارپیچی یا حلقوی و سه پر هستند. در بافتهای درونی این گیاهان معمولا سلولهای شیرابه‌ای وجود دارند. تمام گیاهان این تیره آبزی و دارای ۷ جنس و تقریبا ۱۰۰ گونه در جهان هستند. در ایران سه جنس با ۴ گونه از این تیره در آبهای راکد و شیرین شمال و غرب کشور می‌رویند. برگها معمولا دوگانه، عده‌ای از آنها غوطه‌ور و عده‌ای دیگر دارای پهنک مدور و شناورند. پهنک برگ گاهی بسیار بزرگ و غول آساست. در جنس کابومبا ، که خاستگاه آن آمریکاست، گل ها کاملاً حلقوی و از نوع سه پر، یعنی دارای ۳ کاسبرگ و ۳ گلبرگ و ۳ تا ۶ پرچم و ۳ برچه هستند. گل آن بسیار بزرگ، زرد رنگ ، است و به علت داشتن دمگل بسیار دراز در سطح آب باز می‌شود.

در فرهنگ چینی، نماد پاکی، حفاظت، ظرافت روحانی، صلح، باروری و تجسم زنانه است و علامت تابستان (یکی از چهار فصل) نیز می‌باشد . چینی‌ها، گل نیلوفر را مظهر گذشته و حال و آینده می‌دانند،، زیرا گیاهی است که در یک زمان، غنچه می دهد، گل می‌کند و دانه می‌دهد.
همین‌طور نماد نجابت است، به این دلیل که از آب‌های آلوده بیرون می‌آید اما آلودگی آن را نمی‌پذیرد.
در اسطوره‌های مصری، چهار پسر هوروس (Horus) روی یک نیلوفر رو به روی ازیریس (osiris) ایستاده‌اند. گل نیلوفر به عنوان نشانه ایزیس (Isis) مظهر باروری و پاکی و بکارت است.
رع، خورشید ـ خدا و آفریننده مصری به صورت کودکی مصور شده که بر روی گل آرمیده است یا سر او از گل نیلوفر بیرون می‌آید.

نیلوفر نشانه مصر علیا بود. سرستون‌های معابد مصری را به گونه‌ای می‌آراستند که نیلوفر را بر روی آن‌ها به صورت غنچه و گاه گشوده حجاری می‌کردند.

این گیاه در مصر باستان از گیاهان مقدس به شمار می‌رفته است. برگهای مدور این گیاه ، که دمبرگ بسیار دراز دارند، و همچنین گل های درشت آن در سطح آب باز می‌شوند جنس لاله مردابی یا سله باقلا این جنس نیز یک گونه دارد که در آبهای راکد و شیرین سواحل شمالی ایران (گیلان) و بویژه در مردابهای بندر انزلی و رشت ، لاهیجان و لنگرود فراوان می‌روید. گل های بسیار بزرگ و زیبای این گیاه ، که غالبا در چند سانتیمتری تا یک متری خارج از آب باز می‌شوند، رنگ صورتی شفاف دارند. گونه ایرانی این نیلوفر به لاله مردابی (نلومبیوم کاسپیکوم) مشهور است.

از شاخه و گل و برگ نیلوفر که نماد میترا بود ، در آرایش ساختمان های تخت جمشید که بیگمان جنبه مذهبی و پادشاهی مینویی داشت و بسیار اشیاء دیگر آن زمان، سود فراوان جسته‌اند و باز به همین عنوان، پارچه‌ جامه‌های شاهنشاهان هخامنشی با نقش گل نیلوفر آرایش یافته که پیداست همچون رنگ ارغوانی ویژه‌ی شاهنشاهان بوده است.

نام گل نیلوفر در زبان سانسکریت پادما(padma) ،در زبان چینی لی‌ین‌هوا( lien-hua)، به زبان ژاپنی رنگه (Range) و در انگلیسی لوتوس (lotus) است.نیلوفر در شرق باستان همان‌قدر اهمیت دارد که گل رز در غرب.
در سده هشتم پیش از میلاد تصویر نیلوفر(احتمالا از مصر) به فینیقیه و از آنجا به سرزمین آشور و ایران انتقال یافت و در این سرزمین‌ها گاهی جانشین درخت مقدس بوده است.
الهه‌های فنیقی به عنوان قدرت آفریننده خود، گل نیلوفر در دست دارند.
این گیاه در مصر باستان و در بسیاری از بخش‌های آسیا مورد پرستش بود.

این فایل شامل ۵۶ اسلاید به صورت پاورپوینت میباشد .

دانلود مستقیم از سایت معماری بنا:

مطالب مشابه:

دانلود پاورپوینت نماد و نشانه شناسی در معماری

پاورپوینت معرفی نماد نشانه ها در معماری

دانلود پاورپوینت رایگان معرفی نظم درختان(انسان،طبیعت،معماری)

مقاله بررسی نور و رنگ در معماری سنتی ایران

دانلود رساله پژوهشکده گل های دارویی